Zes dilemma’s – deel 4: Hoeveel klimaat- en natuurdoelen willen we binnen Nederland halen?

Als we uitruil tussen doelen wel toestaan, kunnen we op het niveau van de Europese Unie nagaan waar de doelen (kosten)effectief gerealiseerd kunnen worden. In dat geval kan Nederland bijvoorbeeld meer voedsel produceren in de vruchtbare delta en dat uitruilen met landen die meer natuurherstel dan gevraagd realiseren, waarna Nederland die landen compenseert voor de kosten en gederfde inkomsten. Deze uitruil en compensatie is niet voor alle natuurdoelen mogelijk, zoals trekvogels en vissen in Nederland, maar niet alle soorten en habitats zijn uniek voor Nederland.

Uit de verkenning van natuur-inclusieve toekomstscenario’s blijkt dat Nederland bij een natuur-inclusieve inrichting niet alle natuurdoelen kan halen, maar dat er dan wel sprake is van een forse verbetering van de natuur en ecosysteemdiensten. Om toch aan de doelen te voldoen, kan Nederland soorten en habitats die veelvuldig buiten Nederland voorkomen, kosteneffectief in die landen te beschermen. Op deze manier kunnen we specifieke biofysische en geografische kenmerken van een gebied benutten. Zo het bosrijke en dunbevolkte Zweden een veel aantrekkelijker plek om koolstof vast te leggen dan het dichtbevolkte Nederland.

Uitruil van klimaatdoelen tussen landen is niet nieuw, maar kan leiden tot afwenteling. Voorbeeld: aanplant van grootschalige bossen levert klimaatwinst op, maar kan desastreuze gevolgen hebben voor de biodiversiteit. Bovendien zal het halen van natuur- en klimaatdoelen in Nederland waarschijnlijk leiden tot een hogere gezondheid en kwaliteit van de leefomgeving. Uitruil van doelen kan daarom leiden tot ongewenste consequenties.

Maar als we geen natuur- en klimaatdoelen met onze buurlanden uitwisselen, moet Nederland wezenlijk anders worden ingericht. De kosten van zo’n ‘verbouwing’ zijn veelal erg hoog. Nederland zal veel minder voedsel produceren en exporteren naar de buurlanden, die daardoor wellicht weer minder vruchtbare grond in cultuur moeten brengen. Handel in klimaat- en natuurrechten kan dat voorkomen.

Er is al een EU Emission Trading System dat emissierechten uitwisselt tussen bedrijven en organisaties van lidstaten van de Europese Unie, maar dit ETS-systeem wordt gezien als complex met veel regulering. Bij de uitruil van natuurdoelen zou een soortgelijk systeem kunnen worden ontwikkeld.