Nieuws
Koolstofopname in Europese bossen onder druk door droogte
Bos speelt een belangrijke rol bij het tegengaan van klimaatverandering, doordat bomen CO2 uit de lucht kunnen halen. Maar tijdens de extreem warme en droge zomer van 2022 hebben veel bossen in Europa juist minder CO2 opgenomen. Dat blijkt uit een nieuwe Europese studie. De bevindingen suggereren dat de plannen om CO2-uitstoot via bos te compenseren, mogelijk bijgesteld moeten worden.
Europa wil tegen 2050 CO2-neutraal zijn, en bossen worden vaak gezien als een manier om daaraan bij te dragen. Uit eerder onderzoek bleek al dat bomen minder CO2 opnemen tijdens sterke droogtes, die waarschijnlijk vaker gaan voorkomen in het toekomstige klimaat. Een team wetenschappers heeft voor het eerst in heel Europa de impact op bossen onderzocht van de extreme hitte en droogte in 2022. De studie verscheen onlangs in Nature Communications.
Meer CO2 in veel Europese bossen
Het team maakte gebruik van een groot Europees netwerk van metingen van de koolstofkringloop. Daaruit blijkt dat Europese bossen in 2022 flink minder CO2 hebben opgenomen. PhD-kandidaat Auke van der Woude, hoofdauteur van de studie: “De metingen worden gedaan met apparatuur in de bossen, waarmee je heel plaatselijk de hoeveelheid CO₂ kan bepalen die het bos opneemt. Ook zagen we in de zomer van 2022 op veel locaties hogere CO2-concentraties in de atmosfeer dan normaal.”
Analyse van de neerslag en verdamping laten zien dat het droogtegebied in 2022 ongeveer even groot was als in 2018, maar met het centrum zuidelijker gelegen. Modelberekeningen suggereren dat de impact van de droogte in zowel 2018 als 2022 vergelijkbaar was: een vermindering van CO2-opname van zo’n 60 TgC (eenheid voor de hoeveelheid koolstof in de atmosfeer). Dat is meer dan de totale Nederlandse uitstoot van broeikasgassen in één jaar, en komt bovenop de 750 TgC jaarlijkse CO2-uitstoot in de EU.
Snelle opeenvolging van droogtes
De droogte van 2022 was in Europa al de tweede grote droogte na 2018. Van der Woude: “De snelle opeenvolging van zulke sterke droogtes laat zien dat deze extreme droogtes niet meer zo extreem zijn.” En ook de zomer van 2023 was warmer dan gemiddeld.
Hoogleraar koolstofkringloop Wouter Peters: “Onze studie laat zien dat de huidige plannen om CO2-uitstoot te compenseren via grootschalige extra opname van CO2 door bossen, wellicht onrealistisch zijn.” Deze plannen zijn gebaseerd op de verwachting dat Europese bossen nog extra CO2 kunnen opnemen, maar als ze dit in tijden van droogte niet doen, zullen de plannen mogelijk bijgesteld moeten worden.
Franse bossen het meest geraakt
Eén van de gebieden in het onderzoek die het sterkst zijn geraakt door de droogte van 2022 is Les Landes, in het zuidwesten van Frankrijk. In deze regio namen de bomen in die zomer helemaal geen CO2 meer op. Zelfs overdag niet, wanneer normaal gesproken de sterkste fotosynthese in bladeren plaatsvindt. Dit stilvallen van CO2-opname hadden de onderzoekers nog niet eerder in hun meetreeksen gezien. Tijdens de droge periode kwamen er daarnaast veel bosbranden voor in deze regio. Hoewel dit voor schade en overlast zorgde, concluderen de onderzoekers dat de branden maar een kleine rol speelden bij de extra uitstoot van CO2.
Bomen nemen CO2 op in hun bladeren. Dat gebeurt via kleine kanalen, “huidmondjes”. Door deze huidmondjes wordt niet alleen CO2 opgenomen, maar verdampt ook water. Om niet te veel water te verliezen kunnen planten hun huidmondjes sluiten. Daardoor verdampt er minder water vanuit de bladeren, maar er kan ook minder CO2 worden opgenomen. De verminderde opname van CO2 door bomen tijdens droogte is dus het gevolg van een overlevingsstrategie.