Blogpost
Richel, het geboortehuis van grijze zeehonden
Onderzoekers bezoeken in het geboorteseizoen van grijze zeehonden de eilandjes Richel en Griend in de Waddenzee. Ze tellen de zeehondenpups en -vrouwtjes. Met die kennis kan gewerkt worden aan een betere bescherming van deze dieren.
Met het ritme van het getij
Het is vijf uur ’s morgens, wekkers gaan af in Den Burg. We verruilen Texel voor Richel, een (onbewoond) eiland in de Waddenzee tussen Vlieland en Terschelling en dé belangrijkste geboorteplaats van grijze zeehonden in Nederland. De grijze zeehondenpups worden in november of december geboren, en blijven gemiddeld maar 19 dagen bij hun moeder.
Omdat Richel niet alleen gebruikt wordt door grijze zeehonden, maar ook door duizenden wadvogels die hier tijdens hoogwater rusten, mogen wij pas rond laagwater aan land. Vandaag valt laagwater in de morgen en dus moeten wij vroeg op pad, met de eerste boot van Texel naar Den Helder om op tijd te vertrekken vanuit Harlingen. Als je onderzoek doet in de Waddenzee, bepaalt het ritme van het getij wanneer je veldonderzoek kunt doen.
Richel, het geboortehuis van grijze zeehonden in Nederland
Vanaf Harlingen vertrekken we met de Asterias, een van de schepen van de Waddenunit van het ministerie van LNV. Vroeger was Richel slechts een zandbank, maar toen de eerste pioniervegetatie hier voet aan de grond kreeg ontstonden er kleine duintjes. Deze werden ieder jaar hoger. Met de geboorte van dit eiland is het dé belangrijke plek voor grijze zeehonden geworden.
Tijdens hun korte voortplantingsseizoen hebben grijze zeehonden niet zo’n last van kou en regen, maar ze stellen toch twee belangrijke eisen: ze moeten niet te veel verstoord worden én de plek moet hoog genoeg zijn om een flinke storm tijdens springtij te kunnen doorstaan. In het druk bewoonde Nederland blijven er dan niet veel plekken over, en Richel is een favoriet! In ongeveer dertig jaar is het aantal grijze zeehondengeboortes daar uitgegroeid van een enkele tot ongeveer duizend per jaar, zo’n 90% van alle geboortes in Nederland.
Van kerstkindjes tot sinterklaaskindjes
Het is altijd spannend om zeehonden van dichtbij te zien. Ook dit jaar zijn er weer honderden dieren, altijd een prachtig gezicht. Zoveel grote roofdieren, en dat in Nederland. We zijn nu ook op het juiste moment, zo rond de piek in aantal geboortes. In de jaren negentig werden de meeste dieren geboren zo rond kerstmis. Nu echter, worden de meeste pups geboren rond Sinterklaas, zo’n drie weken eerder.
De meeste dieren zien we bij de duintjes liggen, maar op de zandplaat daaromheen liggen ook dieren. Bij hoogwater liggen de jonge pups daar droog. Sommigen zijn gespeende pups, hun moeder is al terug naar zee. Zij blijven nog even alleen aan land tot ze verhaard zijn. Daarnaast liggen er ook grote mannetjes. Zij bewaken de ‘poorten’ naar de Waddenzee. Iedere vrouwtje die de plaat verlaat moet langs deze mannetjes, die alles proberen om met haar te paren. Soms gaat dat er wild aan toe.
Vlekken op de plaat zetten
Met een telescoop met camera over de schouder lopen we op gepaste afstand langs de zeehonden op Richel. Ons doel is om zoveel mogelijk zeehonden op de foto te zetten. Iedere zeehond heeft namelijk een uniek vlekkenpatroon wat gedurende hun hele leven min of meer gelijk blijft. Met speciale software is het vervolgens mogelijk om nieuwe foto’s te vergelijken met de duizenden eerder gemaakte foto’s, gemaakt in de voorgaande jaren. Zo kun je achterhalen of je het dier eerder hebt gezien (en het dus heeft overleefd), maar ook of het dier hetzelfde plekje heeft gekozen om haar jong te werpen. Voor dat laatste gebruiken we een kijker, waarmee je precies de coördinaten kunt bepalen van een dier wat je in de verte ziet.
Het lukt die dag om ruim 300 dieren vast te leggen. Vier uurtjes later, en enigszins verkleumd, is het weer tijd om terug te gaan naar het ‘moederschip’ de Asterias, waar een heerlijke soep op ons wacht. Het blijft je toch verbazen hoe deze zeehonden, en vooral hun pups, dagenlang in het winterse weer buiten kunnen liggen.