‘Boeren helpen om efficiënter te telen’
In november becijferden WUR-economen in het rapport Balancing the Living Income Challenge dat zelfs als consumenten twee keer zoveel zouden betalen voor chocolade weliswaar het inkomen van alle kleinschalige boeren in Ghana en Ivoorkust stijgt, maar dat veel boeren dan nog steeds geen fatsoenlijk inkomen aan de cacaoteelt overhouden.
Dit heeft te maken met de verhoudingsgewijs geringe hoeveelheid cacao die deze boeren produceren. Hierdoor verhoogt het inkomen per boer slechts een klein beetje en komt de prijsverhoging vooral terecht bij grotere boeren, die grotere volumes telen.
Snoeien en kunstmest
Grotere cacaoboeren werken professioneler en kunnen vaker de sprong maken naar beter plantmateriaal en bodembewerking. ‘Zij kunnen ook tijd en geld besteden om zich te bekwamen in het snoeien van de cacaobomen en ze kunnen kunstmest kopen’, zegt Niels Anten, hoogleraar Gewas- en Onkruidecologie in Wageningen. Anten verrichtte veel onderzoek naar de cacaoteelt en is al jaren betrokken bij veldexperimenten in West-Afrika.
Gebrek aan kennis en geld om te investeren
Volgens hem zijn de kleinschalige cacaoboeren moeilijk te bereiken. ‘Een boer denkt: ik snoei niet, want die takken dragen volgend seizoen mijn cacaobonen, dus die ga ik niet weghalen.’ Anten ziet een parallel met de manier van werken van direct na de Tweede Wereldoorlog in Nederland. ‘Toen hadden fruittelers enorme appelbomen, die steeds meer ruimte innamen en steeds minder appels opbrachten. Cacaobomen terugsnoeien tot een kleiner formaat maakt een hogere dichtheid en een hogere opbrengst mogelijk. De kennis over hoe precies te snoeien en de landbouwvoorlichting om dit over te brengen schiet echter tekort.’
Daarnaast signaleert Anten een opmerkelijk gebrek aan fundamentele kennis. Op onderzoeksstations van het Cocoa Research Institute in Ghana zag hij de cacao-opbrengst gemakkelijk vervijfvoudigden van 550 kilogram naar 3000 kilogram per hectare. ‘In de praktijk van de grotere boerenbedrijven bleef dat steken op 1200 kilogram. Dat is minder dan de experimentele proeven, maar nog altijd meer dan een verdubbeling ten opzichte van het landelijk gemiddelde..’
Vaart maken
De onderzoekers hebben nog geen eenduidig beeld van wat de succes- en faalfactoren nu precies zijn maar goed bodembeheer, bestrijden van schimmelziektes en de plantdichtheid lijken een belangrijke rol te spelen. ‘We moeten in samenwerking met de onderzoeksinstituten nog basale vragen beantwoorden zoals welke meststoffen doorslaggevend zijn op welk type bodem’, aldus Anten. Tegelijk signaleert hij wel dat er onderhand vaart moet worden gemaakt. ‘De consumptie van cacao groeit. Als boeren er niet in slagen hun opbrengsten op bestaande gronden te verhogen, zal dat ten koste gaan van regenwoud, of van landbouwgrond waar nu elementaire voedselgewassen groeien.’