Een leefbaar inkomen voor cacaoboeren

Van Rainforest Alliance tot slaafvrije chocola: de afgelopen decennia zijn er talloze keurmerken ingevoerd ter verduurzaming van de cacaoketen. Bedrijven hebben bovendien allerlei duurzaamheidsprogramma’s uitgevoerd. Een stap in de goede richting. 

Maar deze initiatieven pakken vaak niet de factoren aan die ervoor zorgen dat gezinnen onder een leefbaar inkomen blijven steken. Een belangrijke oorzaak is dat vruchtbare bodems uitgeput raken naarmate de ontginning van landbouwgrond langer geleden is. De kans op ziekte en plagen neemt hierdoor toe, waardoor de teelt van cacao steeds kostbaarder wordt en meer (kinder)arbeid vereist.

Ook andere onderliggende factoren, zoals de zwakke onderhandelingspositie van boeren in de keten, kleine arealen, gebrek aan investeringsmogelijkheden en werkgelegenheid buiten de cacaoteelt en gebrek aan verwaarding van cacao in productielanden, worden met dergelijke programma’s niet of nauwelijks aangepakt. De productiviteit van cacao is op dit moment zo’n 50-75% lager dan wat technisch mogelijk is. En het overgrote deel van de cacaoboeren verdient amper de helft van wat beschouwd wordt als leefbaar inkomen.

Weloverwogen beslissingen

Wageningse landbouweconomen, landbouwkundigen en milieuexperts bestuderen dit complexe probleem van alle kanten en komen met wetenschappelijk onderbouwde adviezen voor verdere verduurzaming van de cacaoketen.

Overheden, maatschappelijke organisaties en bedrijfsleven kunnen op basis hiervan weloverwogen strategische beslissingen nemen over welke stappen ze gaan zetten en met wie. Denk bijvoorbeeld aan het creëren van mogelijkheden voor effectieve en betaalbare cacaobemesting, verbetering van communicatie tussen bedrijven en boeren, het stimuleren van alternatieve inkomsten genererende activiteiten op de boerderij en daarbuiten, en het opzetten van spaar- en kredietprogramma’s.

Wageningse experts hebben de afgelopen jaren overheden, maatschappelijke organisaties en bedrijfsleven over de hele wereld geïnspireerd en aangezet tot nadenken. In 1-op-1-gesprekken en whitepapers, maar ook via lezingen op congressen en internationale bijeenkomsten, bijvoorbeeld die van de Living Income Community of Practice, de International Alliance for Sustainable Cocoa, en de EU ‘Cocoa talks’.

Voorbij de keten, voorbij de sector

Zij pleiten voor maatwerk bij ondersteuning aan lokale boeren. Deze moet gericht zijn op verhoging van de productiviteit van de cacaoteelt en de marktprijs voor cacao, gekoppeld aan maatregelen voor volumebeheer (zodat de prijs door overproductie niet weer keldert), diversificatie van inkomstenbronnen (waaronder het betalen voor ecosysteemdiensten).

Daarnaast is er onderzoek nodig naar hoe boeren op grotere arealen kunnen produceren zonder dat dit leidt tot ontbossing. De experts benadrukken bovendien de waarde van samenwerking en het delen van kennis binnen en buiten de cacaoketen en -sector. Hun inzichten zijn terug te vinden in talloze programma’s voor verduurzaming. Bijvoorbeeld die van het Cocoa Soils Program, het Farmer Income Lab en Cargill.

Duurzaamheidswinst

Met een systemische aanpak ligt nog veel duurzaamheidswinst in het verschiet. Daar zijn de experts van Wageningen University & Research van overtuigd. Zij blijven zich de komende jaren dan ook inzetten om complexe vraagstukken te doorgronden en te vertalen naar adviezen waar overheden, maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven en vooral boeren mee vooruit kunnen. Niet alleen bij de productie van cacao, maar ook bij die van koffie en thee: ketens met al even uitdagende problemen.