Kennisimpuls Groene Gewasbescherming

In maart 2018 is gestart met de proof of principle toetsing van het akkerbouw systeem, op de proeftuin Agroecologie en Technologie van WUR in Lelystad.

Het akkerbouwsysteem

De basis van het akkerbouwsysteem bestaat uit een uitgekiende gewas- en rassenkeuze in de tijd en ruimte, optimale groeiomstandigheden voor het betreffend ras, en omgevingsomstandigheden die levenscycli van ziekten, plagen en onkruiden blokkeren en van beneficialsstimuleren.

Gedurende de teelt worden gewas, ziekten, plagen en onkruiden gemonitord. De resultaten vormen de basis van het besluit om wel of niet in te grijpen in het systeem. Ingrijpen gebeurd om verdere aantasting van het gewas of volggewas te voorkomen. Door het gebruik van biologische en low risk middelen en gereduceerde gewasbescherming (gebaseerd op decision support systemen) kunnen we de inzet van traditionele gewasbeschermingsmiddelen verminderen.

DDS systemen

In de proef wordt gebruik gemaakt van bestaande DSS systemen zoals de P. infestans app op akkerweb en DSS die in parallel lopende programma’s als de PPS GROEN ontwikkeld worden. Zo wordt op basis van de P. infestans app bij een lage ziektedruk (en kleine infectiekans) ingegrepen met een biologisch middel en met een hoge ziektedruk (en hoge infectiekans) met een chemisch middel. In 2018 zijn er op deze manier in het ICM systeem 8 bespuitingen tegen P. infestans uitgevoerd (4 biologisch en 4 traditioneel chemisch) en in het gangbare referentiesysteem 13 traditioneel chemische bespuitingen.

In 2018 werden geen verschillen in gewasopbrengsten gemeten tussen de twee systemen, en was actief ingrijpen om ziekten en plagen te beheersen veel minder nodig.

Gewasdiversiteit

Gewasdiversiteit kan verhoogd en benut worden door gebruik te maken van onderzaai, strokenteelt en mengteelten. Er zijn aanwijzingen dat strokenteelt de beheersing van wortelvlieg en uienvlieg, luizen, P. infestans en kevers kan vergemakkelijken. In 2018 is deze vorm van verhoogde diversiteit niet opgenomen in de proef. Op een nabijgelegen perceel worden de effecten van strokenteelt in een biologische landbouw setting getoetst. Een directe vergelijking van de meerwaarde van de strokenteelt is niet mogelijk door het biologische kader waarbinnen getoetst wordt. In een biologisch systeem is een “harde” ingreep niet mogelijk, waar dit in een gangbaar systeem wel mogelijk is door de inzet van gewasbeschermingsmiddelen. Het onderzoek in de biologische strokenteelt levert wel informatie op t.a.v. de populatiedynamiek van ziekten en plagen in strokenteelt in vergelijking tot monocultures. In 2019 wordt op een nabijgelegen perceel een strokenteelt in een gangbare setting uitgevoerd. De mogelijk additionele waarde van telen in stroken kan hier wel getoetst worden.

In het project Vitale lelieteelt hebben we deze zomer niet stil gezeten. In Bleiswijk is het meerlagen teeltsysteem afgebouwd. In dit systeem kunnen we uitgangsmateriaal van lelie telen onder verschillende belichtingsregimes. Omdat het voor het eerst is dat er leliebollen onder bijbelichting geteeld worden, gaan we onderzoeken welke lichtintensiteit en welk spectrum de beste bolgroei geeft. In september wordt weefselkweekmateriaal en schub in het systeem geplant.

In Callantsoog is een proef opgezet met de teelt in kisten, met fertigatie. Op een perceel van een teler, die al uitgangsmateriaal in kisten teelt, is een proefstuk met fertigatie aangelegd. De planten krijgen dagelijks een kleine watergeefbeurt, met voeding. De betere gewasgroei t.o.v. de rest van het perceel, dat vaste meststoffen en water met sproeiers krijgt, is nu al spectaculair. Wij zijn benieuwd naar de groei van de bollen, want daar gaat het natuurlijk om.

Op een proeflocatie in Drenthe ligt een proef, waarin het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen gedurende het laatste teeltjaar buiten zoveel mogelijk wordt beperkt. De behandelingen daar zijn: geen boldompeling met fungiciden, Botrytisbestrijding volgens een waarschuwingssysteem en aangepaste, of geen, virusbestrijding. Op 22 en 23 augustus waren er open dagen op deze locatie, waar zeker 150 belangstellenden (telers en andere belanghebbenden uit de sector) kennis hebben kunnen nemen van dit onderzoek.

Vitale lelieteelt

Voor het project Groenegewasbescherming en bestuivers van LNV zijn onderzoekers van Wageningen University & Research onder andere opzoek naar een teeltsysteem voor leliebollen waarin geen chemische gewasbeschermingsmiddelen nodig zijn. In 2018 zijn er verschillende proeven gestart naar doorvermeerdering van leliebollen en naar plaagbeheersing in de lelieteelt.

Beschermde teelt uitgangsmateriaal

In de kasafdeling van WUR in Bleiswijk zijn twee plantingen van weefselkweekmateriaal gedaan (maart en augustus). De planting van maart liet al in oktober bollen zien, die voldoende grootte hadden om te schubben voor doorvermeerdering. Omdat het gewas in het najaar nog in goede conditie was is bijbelichting toegepast om verdere groei mogelijk te maken. Twee van de drie cultivars gingen bloemtakken vormen, waarvoor veel energie uit de bol werd gehaald. Na het verwijderen van de bloemen werd verwacht dat de bol weer zou gaan groeien, maar in veel gevallen werd direct daarna een volgende tak gevormd. Zo ontstond een zeer dicht gewas, waarvan de bollen t.o.v. de eerste groei tot oktober niet veel groter werden.

In de hele teeltperiode in de kas zijn geen gewasbeschermingsmiddelen ingezet en alle bollen waren 100% gezond. Het bleek dus mogelijk om in zeer korte tijd bollen voor doorvermeerdering te produceren. In het vervolg wordt een jaarrond-teelt van dit materiaal in een meerlagensysteem onder ledbelichting onderzocht.

Buitenteelt leverbare bollen

Op de proeflocatie ROL in Drenthe is in 2018 een proef uitgevoerd om het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in het laatste teeltjaar terug te dringen. Het plantgoed was afkomstig uit de reguliere teelt. Het plantgoed is niet gedompeld in fungiciden. Om de bodemweerbaaheid te vergroten hebben we  verschillende grondbehandelingen toegepast om de bodemweerbaarheid te verhogen. In een deel van de proef werd geteeld in kisten met potgrond, los van de ondergrond, met fertigatie. De vuurbestrijding is uitgevoerd volgens een waarschuwingssysteem. De virusbestrijding is alleen volgens regulier schema uitgevoerd.

Alle gerooide bollen waren gezond, zonder aantasting door fusarium. Dat er nooit lelies op het perceel hadden gestaan was hiervoor waarschijnlijk (mede)verantwoordelijk. Hierdoor kon er geen effect van de verschillende bodembehandelingen worden vastgesteld. Het optreden van vuur werd in de behandelingen met het waarschuwingssysteem net zo goed bestreden als in de reguliere behandeling. De groei van de bollen in de kisten met fertigatie, los van de grond, was erg goed.In deze proef bleek het mogelijk om gezonde bollen te telen met veel minder inzet van gewasbeschermingsmiddelen. In het vervolg wordt aandacht besteed aan de inzet van meer milieuvriendelijke middelen voor vuurbestrijding en alternatieven voor virusbestrijding.

Tijdens de Sponsoren- en Supportersdag van proeftuin Randwijk op 12 juni 2019 was er veel belangstelling van de 250 bezoekers voor de cabrio-kap in aanbouw. De cabrio-kap is het belangrijkste onderdeel van het nieuwe teeltsysteem “Beschermde Appelteelt” waarnaar WUR sinds 2018 onderzoek doet. Met dit teeltsysteem zou de afhankelijkheid van gewasbeschermingsmiddelen drastisch beperkt, en de natuurlijke bestuivers gespaard, worden.

Een cabrio-kap wordt normaal voorafgaand aan het planten geplaatst. Een bestaande boomgaard moet dus eerst worden gerooid. Nu wordt onderzocht of de kap ook over een bestaande boomgaard geplaatst kan worden. Hierdoor kan een toekomstige toepassing worden versneld.

De cabrio-kap wordt op 15 augustus 2019 geopend, tijdens de Opendag van proeftuin Randwijk.