Kunstmatige intelligentie

De ontwikkelingen in de kunstmatige intelligentie gaan snel. AI biedt kansen voor snellere analyses en nieuwe inzichten. Het kan een krachtig hulpmiddel zijn voor wetenschappelijke innovatie en verduurzaming, maar roept ook vragen op over data en ethiek. De ambitie van WUR is om met AI een verantwoorde bijdrage aan de maatschappij te leveren, verder bouwend op onze al lopende inspanningen op dit gebied.

Wat is kunstmatige intelligentie (AI)?

Kunstmatige intelligentie of artificial intelligence (AI) omvat technieken zoals machine learning, deep learning, en natuurlijke taal- en beeldverwerking, waarmee systemen zelfstandig kunnen leren, redeneren en beslissingen nemen op basis van data. AI wordt toegepast in diverse sectoren, waaronder bij onderzoek en onderwijs.

Hoe zet Wageningen University & Research AI in?

Kunstmatige intelligentie is voor WUR onontbeerlijk in onderzoek en onderwijs op het gebied van gezonde voeding in een gezonde omgeving. Dat doen we al met het herkennen van de kwaliteit van voedsel met camerabeelden, volautomatisch het land bewerken onder wisselende lokale omstandigheden, de gezondheid van vee van afstand monitoren, het bepalen welke erfelijke eigenschappen leiden tot vruchtbare en resistente rassen en gewassen. De lijst met toepassingen kent bijna geen eind.

Dies Natalis 2025: Artificial Intelligence for Sustainable Futures

Op vrijdag 7 maart 2025 viert Wageningen University & Research haar Dies Natalis. Dit jaar is het thema: Artificial Intelligence for Sustainable Futures.

Kunstmatige Intelligentie kan enorm bijdragen aan de wetenschap door data-analyse te verbeteren, ontdekkingen te versnellen en nieuwe onderzoeks- en onderwijsmethoden mogelijk te maken. Of het nu gaat om het verbeteren van landbouwpraktijken of het voorspellen van de impact van wereldwijde veranderingen: AI kan een krachtig hulpmiddel zijn voor wereldwijde wetenschappelijke innovatie en verduurzaming.

Lees de AI-verhalen

Voorbeelden van AI-inzet bij Wageningen University & Research

NPEC

Het Netherlands Plant Eco-phenotyping Centre (NPEC) in Wageningen voert grootschalige metingen uit aan planten onder gecontroleerde omstandigheden om de interactie tussen DNA en milieu te onderzoeken. Dit levert meer dan 1.000 terabyte aan data op. NPEC gebruikt AI om relevante plantonderdelen in beelden te analyseren en irrelevante elementen te filteren. Daarnaast wordt AI ingezet voor vroege en nauwkeurige ziektedetectie bij planten door geautomatiseerde beeldanalyse. Ook helpt AI bij het opsporen en verklaren van afwijkingen in onderzoeksdata, bijvoorbeeld door direct verschillen in watergift of genotype-effecten te signaleren en te analyseren.

Elsa

Wageningen University & Research (WUR) onderzoekt in het virtuele ELSA-lab de ethische, juridische en sociale aspecten (ELSA) van AI, onder leiding van techniekfilosoof Vincent Blok en AI-hoogleraar Da Silva Torres. Het lab experimenteert met AI in praktijktoepassingen, zoals melkrobots die niet alleen melken, maar ook de gezondheid van koeien kunnen monitoren. Dit roept vragen op over databezit, verantwoordelijkheid bij ziekte en de rol van de boer in het besluitvormingsproces. ELSA benadrukt het belang van transparantie in AI-systemen, zodat boeren begrijpen hoe adviezen tot stand komen en hun eigen expertise kan worden geïntegreerd, waardoor AI fungeert als een brug tussen technologie en menselijk gedrag.

Lees meer:

Voedingsonderzoek

Europese wetgeving stelt grenzen aan het gebruik van AI voor gezichtsherkenning, waarbij consumenten expliciet toestemming moeten geven voor verantwoord gebruik. In voedingsonderzoek kan AI waardevol zijn, bijvoorbeeld door smartwatches te gebruiken om eetgewoonten nauwkeuriger te monitoren dan via traditionele vragenlijsten. Een stap verder is het inzetten van camera’s in verzorgingstehuizen om voedselinname en kauwgedrag te analyseren, wat alleen mogelijk is met toestemming van de bewoners. Om privacy te waarborgen, kunnen AI-protocollen worden ontwikkeld die camerabeelden beperken tot enkel het mondgebied, zodat gezichtsherkenning wordt vermeden en toch bruikbare data wordt verzameld.

Lees meer

Ontbossing

d891b300-9786-490b-8424-2ec1dd8c59ba_Picture1legenda.jpg

Onderzoekers van Wageningen Environmental Research verbeteren het Forest Foresight-systeem van het Wereld Natuur Fonds, dat met satellietradar en AI voorspelt waar ontbossing kan optreden, tot maanden vooruit. Het systeem detecteert bijvoorbeeld nieuwe wegen, wat kan duiden op boskap, en draait op proef in Suriname, Gabon en Kalimantan. Volgens universitair docent Johannes Reiche leert het systeem nu ook de oorzaken van ontbossing herkennen, zoals mijnbouw, landbouw en houtkap, en houdt het rekening met verschillende bostypes. Zo kunnen rangers gerichter patrouilleren en sneller ingrijpen bij illegale ontbossing.

Lees meer

Zeehonden tellen

Onderzoekers gebruiken steeds vaker drones en AI voor ecologisch onderzoek. Marien bioloog en computerwetenschapper Jeroen Hoekendijk van Wageningen Marine Research gebruikte AI om automatisch zeehonden te tellen op luchtbeelden van de Waddenzee en telt nu ook vogels boven de Noordzee met geautomatiseerde beeldanalyse. Hoewel de eerste resultaten veelbelovend zijn, is nog veel expertdata nodig, vooral voor het onderscheiden van op elkaar lijkende vogelsoorten. Hoekendijk fungeert als brug tussen biologie en computerwetenschap en helpt bij AI-toepassingen, zoals het bepalen van de leeftijd van vissen via groeiringen in otolieten, een arbeidsintensief proces dat AI efficiënter kan maken.

Lees meer

- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan

Visvangst

In het project Fully Documented Fisheries wordt gewerkt aan een systeem dat de vangst van een vissersschip volledig automatisch in kaart brengt; zonder tussenkomst van vissers of waarnemers. Het systeem werkt met gps, sensoren, een boordcomputer en camera’s die de vangst vastleggen die op de sorteerband wordt aangevoerd. Voor de interpretatie van de beelden ontwikkelen onderzoekers van Wageningen Marine Research computervisionmethoden. Hiermee kunnen de vissen op de lopende band automatisch worden geclassificeerd op aantal en grootteverdeling per soort. De ontwikkelde technologie maakt op den duur volledige, geautomatiseerde documentatie van de visserij mogelijk. Dat kan bijdragen aan verduurzaming van de sector en verantwoord beheer van vispopulaties.

Lees meer

Datagedreven telen

Telers hebben de beschikking over steeds meer data: over de teelt, de kas, de afzet, arbeid, enzovoorts. Die data zitten vaak verstopt in verschillende bronnen, apps, tools of websites van andere bedrijven. Wageningen University & Research BU Glastuinbouw onderzoekt op welke manier kunstmatige intelligentie (AI) de teler kan helpen verbanden te leggen tussen die gegevens. Onderzoeker Rick van de Zedde: “Samen zoeken we naar onderlinge verbanden, en hoe verschillende bronnen gecombineerd meerwaarde opleveren. Daarvoor brengen we verschillende experts samen, met een IT-achtergrond, met teeltkennis en met verstand van energie. Zij weten wat je moet meten, want AI begint met mensenwerk.”

Lees meer

AI inzichtelijk maken

De resultaten van Artificial Intelligence kunnen indrukwekkend zijn, maar de werking blijft vaak onbegrijpelijk. Moeten we dan blind vertrouwen op deze algoritmen? Nee, gelukkig niet. Innovaties op het gebied van Explainable AI kunnen meer inzicht geven in AI, of er zelfs voor zorgen dat AI zichzelf kan uitleggen. “Juist wetenschappers willen hun gereedschap goed begrijpen. Wat als AI bijvoorbeeld bevooroordeeld is om bepaalde conclusies te trekken, en dat in eerste instantie niet opvalt?” Aan het woord is dr. ir. Bas van der Velden, teamleider Data Science bij Wageningen Food Safety Research (WFSR). Hij en zijn collega’s onderzoeken manieren waarop de werking van AI inzichtelijk kan worden gemaakt.

- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan

Lees meer

Uitgelichte projecten:

In de media

Nieuws & Achtergrondverhalen