Ziekten in bijen

De varroa mijtziekte (varroatose) bij bijen wordt veroorzaakt door de ectoparasiet Varroa destructor. Deze exotische parasiet is een grote bedreiging voor de Europese honingbij.

De kleine bijenkastkever (Aethina tumida) parasiteert bijenvolken en kan grote schade aanrichten.

Broedziekten tasten honingbijen in het larve- en het popstadium aan. Hoewel ze in de meeste gevallen niet tot sterfte van een volk leiden, kunnen ze de ontwikkeling van bijenvolken remmen. Broedziekten kunnen gestimuleerd worden door voor bijen ongunstige omstandigheden zoals slecht weer en een gebrek aan voedsel.

Amerikaans vuilbroed (AVB) en Europees vuilbroed (EVB)

Belangrijke bacterieziekten zijn Amerikaans vuilbroed (AVB) en Europees vuilbroed (EVB). Deze broedziekten zijn zeer besmettelijk en hardnekkig. Het bestrijden ervan vereist een radicale ingreep van de bijenhouder. Amerikaans Vuilbroed is een aangifteplichtige ziekte en moet bij een vermoedelijke uitbraak gemeld worden aan de autoriteiten.

Kalkbroed

Kalkbroed is een schimmelziekte, die besmette larven en poppen in mummies verandert. Dit speelt vaak op als het langdurig nat en guur weer is.

Hoe herken je broedziekten?

• Brochure: De broedziekten van honingbijen, herkenning en bestrijding

De meeste virusziekten zijn vaak latent aanwezig in bijenvolken en vormen nauwelijks een probleem. Het kan voorkomen dat virus-infecties in stress-situaties gestimuleerd worden en ernstige gevolgen voor bijen kunnen hebben, zoals Deformed Wing Virus (DWV).

Deformed Wing Virus (DWV)

Deformed Wing Virus (DWV) is een structureel probleem voor de gezondheid van honingbijen. Dit virus wordt vooral veroorzaakt door de effectieve overdracht van DWV door varroa, en doordat het virus vermenigvuldigt in varroamijten. DWV kan fysieke symptomen zoals misvormde vleugels veroorzaken en de levensduur van bijen aantasten.

Chronic Bee Paralysis Virus (CBPV)

In lange, koude perioden tijdens het groeiseizoen kan het Chronic Bee Paralysis Virus (CBPV) opspelen. Dit veroorzaakt verlammingsverschijnselen. Bijen besmet met dit virus zijn te herkennen door de zwarte kleur en het ontbreken van haren.

- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan

Overige virussen

Er bestaan nog meer virussen die de gezondheid van bijen aantasten. Bijen@WUR doet hier onderzoek naar in relatie tot bijensterfte. Op zoek naar informatie over virussen die hier niet genoemd worden? Neem contact met ons op.

Virussen krijgen steeds meer aandacht, omdat de technieken om virussen te detecteren verbeteren en we daardoor meer inzicht krijgen in de rol die ze spelen bij de gezondheid van bijen. Ook bijen@wur doet hier in relatie tot bijensterfte onderzoek naar.

Nosema is een ziekte van de volwassen honingbij. De ziekte wordt veroorzaakt door een eencellige dierlijke parasiet, die leeft van het weefsel van de middendarm. Nosema komt over de gehele wereld voor.

Nosema apis is een echte voorjaarsziekte. Langdurige koude en regenachtige perioden kunnen ervoor zorgen dat er weinig stuifmeel aangevoerd wordt, waardoor bijen vatbaar worden voor deze darmparasiet. Dit kan leiden tot bijensterfte en diarree. Wanneer deze ziekte huishoudt, vindt u vaker dode en verkrampte bijen in en voor de kast.

• Factsheet Nosema: Nosema apis en Nosema ceranae

Het genus Tropilaelaps bestaat uit 4 soorten, T. clareae, T. koenigerum, T. mercedesae en T. thaii. Zowel T. clareae als T. mercedesae zijn waargenomen en reproduceren in Europese honingbijen. Tropilaelaps wordt niet in Nederland aangetroffen.

Acarapis mijtziekte is een aantasting van het eerste paar tracheeën (de ademhalingsbuizen) van de volwassen bij door de mijt Acarapis woodi. De koningin, werksters en darren kunnen besmet worden.

De amoebe Malpighamoeba mellificae kan cysten vormen. Wanneer de cysten, die met het voedsel door de bij opgenomen worden, in de endeldarm van de bij terechtkomen, komen hieruit de amoeben vrij. Deze kruipen terug door de dunne darm naar de buizen van Malpighi waarin ze zich vermenigvuldigen en er uiteindelijk weer cysten gevormd worden.

De amoeben beschadigen en verstoppen de buizen van Malpighi. Hierdoor worden o.a. stofwisselingsproducten niet meer afgevoerd en vergiftigt de bij als het ware zichzelf. Bovendien treedt er verstoring van de waterhuishouding op, waardoor er diarree ontstaat.

Bijenhouders die al een tijdje in het vak zitten weten het maar al te goed: laat geen raten slingeren. En dat is niet voor niets! Wasmotten kunnen opgeslagen raten compleet verorberen. Zelfs het houtwerk laten ze niet ongemoeid! Op zich vormen wasmotten geen bedreiging voor honingbijen, maar in zwakke volken kunnen ze zich een weg vreten door de raten.

In de volksmond wordt Braula coeca ook wel de bijenluis genoemd. In werkelijkheid gaat het om een vleugelloze vlieg die volledig afhankelijk is van honingbijen voor z’n overleving. In Nederland komt de bijenluis niet meer voor. Waarschijnlijk is deze soort met de introductie van de Varroamijt verdwenen. De middelen die varroa bestrijden zijn schadelijk voor de bijenluis.