Interview
Nature-based solutions: dynamische dijken van slib
Dijken versterken of ophogen: dat kan met beton en asfalt, maar het kan ook met klei en slib, zoals onze voorouders dat eeuwenlang hebben gedaan. Maar kun je met dergelijke nature-based solutions wel voldoen aan de huidige veiligheidsstandaarden? En hoe kun je dat dan het beste aanpakken? In Noord-Groningen lopen verschillende pilot-experimenten om dat te onderzoeken. Wageningen Marine Research is betrokken bij een aantal ervan.
Lokaal slib
“Werken met slib en klei heeft veel voordelen”, vertelt Marinka van Puijenbroek, landschaps- en plantenecoloog bij Wageningen Marine Research. “Je kunt er lokale materialen voor gebruiken, in dit geval uit de haven van Delfzijl of Lauwersoog. Je hoeft dus niet honderden tonnen aan materiaal van elders aan te voeren. Havens worden regelmatig uitgebaggerd omdat het anders te ondiep wordt. Als je dat sediment vervolgens gebruikt voor dijkversterking, sla je twee vliegen in één klap.”
Het uitgebaggerde slib moet eerst ‘rijpen’ in de zogeheten Kleirijperij, gelegen in het Eems-Dollardgebied. Daar bezinkt het slib en verdampt het overtollige vocht, zodat een klei-achtig materiaal overblijft dat geschikt is om dijken mee te versterken. “Wij onderzoeken in hoeverre plantengroei dat rijpingsproces kan versnellen”, vertelt Van Puijenbroek. “Plantengroei verandert de bodem, waardoor die sneller geschikt wordt. De klei uit de Kleirijperij wordt nu al ingezet bij het proefproject De Brede Groene Dijk, bij Delfzijl.”
Plantengroei verandert de bodem, waardoor die sneller geschikt wordt om dijken mee te versterken.
Meegroeien
Een ander project in Noord-Groningen is de zogeheten Meegroeidijk. Dat project is in mei 2023 gestart. “Meestal wordt bij dijkversterking in één keer een grote hoeveelheid klei aangebracht, met groot materieel”, vertelt Van Puijenbroek, “waarna de vegetatie opnieuw moet worden ingezaaid. Dat kost veel tijd en CO2-uitstoot. Bij de Meegroeidijk onderzoeken we of je ook vaker een dunner laagje slib kunt opspuiten, een paar centimeter dik, waar de vegetatie gewoon doorheen groeit.”
Bij de Meegroeidijk onderzoeken we of je vaker een dunner laagje slib kunt opspuiten, waar de vegetatie gewoon doorheen groeit.
Hier spelen nog veel vragen die de Wageningers helpen te beantwoorden. Bijvoorbeeld welke plantensoorten hiervoor het meest geschikt zijn, hoeveel slib je kunt aanbrengen zonder de planten te verstikken, en of het zout in het slib een probleem vormt voor de vegetatie of dat het voldoende uitspoelt met de regen. “Andere partijen onderzoeken de waterveiligheidsaspecten”, vertelt de onderzoeker, “bijvoorbeeld Deltares, Klaei BV en een aantal waterschappen. We hebben de indruk dat zo’n dijk niet per se instabieler is. Het worteldek van de planten groeit namelijk mee omhoog. Vandaar de naam Meegroeidijk.”