Op weg naar een klimaatbestendige melkveehouderij in de Achterhoek

Al sinds jaar en dag passen Nederlandse melkveehouders zich aan veranderingen in het weer aan. Klimaatscenario’s voorspellen echter dat het klimaat drastischer zal veranderen, met een hogere gemiddelde temperatuur en frequentere weersextremen, zoals langdurige droogte, hittegolven, en extreme neerslag. Dit heeft gevolgen voor diverse aspecten van de melkveehouderij, zoals gras- en gewasproductie, maar ook diergezondheid, -productiviteit, en -welzijn; prijzen van grondstoffen en zuivel; en bedrijfsvoering (bv. beweiding, bemesting). Ook kunnen klimaatimpacts duurzaamheidsprestaties van bedrijven beïnvloeden.

Klimaatadaptatie

De huidige kennis over klimaatrisico’s voor de melkveehouderij geeft nog weinig handvatten voor individuele melkveehouders om bedrijfsspecifieke klimaatrisico’s goed in te schatten en effectieve keuzes te maken voor investeringen in klimaatadaptatie. Een van de redenen is dat klimaatrisico’s en de effectiviteit van adaptatiemaatregelen sterk verschillen tussen specifieke bedrijfslocaties, bedrijfstypes, en -management. Ook mogen oplossingen voor klimaatadaptatie mogen niet ten koste gaan van sectorale duurzaamheidsdoelen of ontwikkeldoelstellingen op gebiedsniveau, zoals die voor natuur en de kwantiteit en kwaliteit van het regionale watersysteem. De problematiek is dus multidisciplinair van aard en speelt op verschillende ruimte- en tijdschalen, wat het toewerken naar een integraal klimaatbestending melkveebedrijf complex maakt.

Kennis en innovatie ontwikkeling

Het doel van dit project is om kennis en innovaties het ontwikkelen, delen en demonstreren die nodig zijn voor het klimaatbestendig maken van melkveebedrijven. Dit project wordt uitgevoerd in De Achterhoek, wat een zeer droogtegevoelige regio is vanwege de ligging op hoge zandgronden en weinig oppervlakte water. Door extreme droogte en hitte in recente jaren hebben melkveehouders in De Achterhoek al veel ervaring opgedaan en staat de noodzaak tot klimaatadaptatie hoog op de agenda. Een belangrijke partner in het project is daarom de Vereniging Vruchtbare Kringloop Achterhoek en Liemers (VKA), met zo’n 300 melkveebedrijven als leden.

Werkpakketten

Het project kent 4 werkpakketten, gericht op:

• Inzicht krijgen in de impact van weersextremen op de melkveehouderij in de Achterhoek, factoren die kwetsbaarheid van bedrijven beïnvloeden, en manieren waarop veehouders nu antiperen en reageren op weersextremen.
• Het verkennen van adaptatiemaatregelen door een brede inventarisatie van adaptatiemaatregelen in binnen- en buitenland, een Kennisgroep Klimaatadaptatie, en door effecten van klimaatscenario’s en adaptatiemaatregelen te modelleren;
• Het testen van enkele specifieke innovatieve adaptatiemaatregelen:
  • Diepe infiltratiedrains in combinatie met druppelirrigatie, om in periodes met neerslagoverschot meer water vast te houden door infiltratie en in tijden van neerslagtekort met druppelirrigatie gewassen van water te voorzien.
  • Droogteresistente graskruidenmengsels, om effecten op vochtvoorziening en groeireductie in verschillende grassen en kruiden te onderzoeken.
  • Het aanbrengen van klei op zandgrond in gras- en maisland, om (langdurige) effecten op bodemstructuur, vochtbergend vermogen en bewortelbare zone te onderzoeken.
• Kennisoverdracht naar melkveehouders en andere stakeholders.

Verwachte resultaten

• Inzicht in effecten van verwachte veranderingen in het klimaat op de melkveehouderij in de Achterhoek, t.a.v. technische en milieukundige bedrijfsprestaties.
• Bouwstenen voor ontwikkeling naar een integraal klimaatbestendig melkveebedrijf, passend bij sectorale duurzaamheidsdoelstellingen en ontwikkeldoelstellingen op gebiedsniveau.
• Praktijkdemonstratie en (door)ontwikkeling van enkele kansrijke adaptatiemaatregelen.
• Kennisoverdracht via webinars, lezingen, workshops en praktijkdemonstraties aan melkveehouders, bedrijfsleven, beleidsmakers en andere stakeholders.