Deelnemers Kennisgroep Klimaatadaptatie

De stal is redelijk aangepast tegen de hitte d.m.v. ventilatoren en watersproeiers op het dak, ter verkoeling tijdens warme periodes. Bij warm weer blijven de koeien binnen, het gras gaat kapot wanneer de koeien er op lopen bij temperaturen boven 30 graden. Er is een coating aangebracht voor het voerhek zodat het rantsoen fris blijft bij heet, vochtig weer en verder voert Martijn dan ook zo laat mogelijk zodat de zon er niet op staat. Door een verbod is beregenen geen optie.

Martijn wil het liefst zo vroeg mogelijk bemesten om de gunstige groeidagen in het voorjaar optimaal te benutten en de koeien zo vroeg mogelijk naar buiten kunnen.

Vanuit de kennisgroep Klimaatadaptie streeft Martijn naar de volgende doelstellingen:

• Bodem verbeteren
• Klei in zand na de mais
• Extra percelen met kruiden
• Actiever met waterbeheer aan de gang (ballen in duikers)
• Streven om dag en nacht te weiden

De grondsoort bij het bedrijf is bepaald door de historie van het gebied. Vroeger bij hoogwater in de Rijn liep het water achter de boerderij langs richting de IJssel. Montferland (een stuwwal) ligt vlak achter de boerderij. Daardoor is het een droog hoekje, buien splitsen zich; gaan links en/of rechts om Montferland heen. De grondsoort betreft deels jonge rivierklei (60% afslibbaar)en deels leemhoudend zand aan de andere kant van het bedrijf. De grond op afstand voor maisteelt aan de andere kant van Montferland is snel droog.

De laatste jaren wordt er vanaf de 2^e/3^e snede water in de mestkelder bijgepompt (2/3 mest, 1/3 water). In droge jaren wordt er eerst beregend en dan verdunde mest uitgereden. Dit bevalt heel goed, de mest loopt mooi weg.

De laatste jaren is het beregenen intensiever geworden omdat Wilry het idee had dat hij grasopbrengst liet liggen door droogte, er wordt inmiddels beregend met twee haspels in combinatie met zonnepanelen. Op het maisland wordt geëxperimenteerd met drip-irrigatie.

De stal is voorzien van ventilatoren en de zonnepanelen aan de zuidkant op het dak zorgen ook voor een isolerend effect, daarnaast zitten er aan de zuidkantweinig lichtplaten in het dak. Dit wordt aan de noordkant gecompenseerd.

Binnen het project Klimaatadaptie wil Wilry graag de volgende punten gaan aanpakken.

Binnen het project Klimaatadaptie wil Wilry graag de volgende punten gaan aanpakken:

• Bodem verbeteren
• Klei in zand na de mais
• Extra percelen met kruiden
• Actiever met waterbeheer aan de gang (ballen in duikers)
• Streven om dag en nacht te weiden

Er zijn twee typen grond op het bedrijf, leemhoudend zand en esgrond. Bodemverdichting is een aandachtspunt. 35 hectare grasland kan beregend worden en een groot deel van het maisland. In de laatste jaren is de situatie snel veranderd van vrij nat naar te droog. Een ander probleem is dat de kalender voor regelgeving voor oogsten en bemesten niet meer klopt i.v.m. veranderingen in klimaat.

In afgelopen jaren is de beregeningscapaciteit uitgebreid (Deens haspel systeem), om incourante percelen snel en efficiënt te kunnen beregenen. Op percelen die niet beregend kunnen worden, worden gewassen geteeld die beter tegen droogte kunnen (kruiden en klavers i.c.m. gras). Het maisland wordt door een derde beregend. Om de bodemkwaliteit van grasland op een hoog niveau te houden is beregenen een must. Daarnaast om beter voorbereid te zijn op droogte zijn vorig jaar boerenstuwtjes aangelegd, om in het voorjaar het vocht langer te kunnen vasthouden.

Voor wat betreft hittestress was de stal al geïsoleerd (voorwaarde maatlatstal).

Om goed in te spelen op klimaatverandering willen Leon en Henk de volgende maatregelen realiseren vanuit de Kennisgroep Klimaatadaptatie:

• Aandeel kruidenrijk grasland vergroten, de juiste gewassen op de juiste grondsoort:
  • Lage leemhoudende zandgrond met optie tot beregenen (volledig grasland)
  • Esgrond (gras met kruiden om volledige capaciteit van es grond te benutten door de diepe beworteling van kruiden)
  • Zandgrond (gras i.c.m. kruiden of mais)
• Mechanische ventilatie met nevelkoeling
• Beweiding optimaliseren (meer in de avond en nacht beweiden)

Op het bedrijf zijn diverse grondsoorten (zandruggen, beekdal) aanwezig, hierdoor is er verschil in hoogte en grondwaterstand. Een deel is leemhoudend en wordt erg hard in de zomer. Er wordt niet beregend (kosten en arbeid), Andre is principieel tegen bovengronds beregenen i.v.m. slechte benutting van water.

Andre is langer gaan weiden en iets meer gras gaan telen. Hij verwacht dat het gras beter aan de praat blijft met kruiden en luzerne. Het kruidenrijke gras doen ze met name voor biodiversiteit, methaan, opbrengst houden en stikstof beperken maar heeft als bijkomend voordeel droogteresistentie. De kunstmestgift wordt bepaald aan de hand van het actuele RE-gehalte in het gras, na juni/juli wordt er niet meer bemest.

Bij droogte en lange hete periodes wordt er niet gemaaid en gaan de koeien alleen ’s nachts naar buiten. Bij de maisteelt wordt gekozen voor een vroeg ras zonder onderzaai. Daarnaast is de stal geïsoleerd en voorzien van ventilatoren. Tot slot is het peil in de beek omhoog gegaan, hierdoor wordt het water langer vastgehouden.

Vanuit de kennisgroep Klimaatadaptie wil Andre de volgende maatregelen nog gaan realiseren:

• 7 hectare met kruidenrijk gras
• Sorghum
• MKS
• Meerdere kunstmestsoorten om te sturen in energie of eiwit (meer eiwit van eigen land)

Het bedrijf is gelegen op zandgrond, het is hier redelijk droogtegevoelig, na natte periodes is de grond ook snel weer berijdbaar.

Door droogte ontstaat er een lagere opbrengst van gras, er wordt hierdoor vaker gescheurd, doorgezaaid en eventueel gespoten voor onkruid. Ook de mais heeft hierdoor minder kolf en opbrengst waardoor er meer mais aangekocht moet worden. Beregenen doen ze nog niet i.v.m. de arbeidsefficiëntie en hoge kosten. Jeroen en Barbara zoeken wel naar manieren waarop dit in de toekomst misschien wel -effectiever- zou kunnen, bijvoorbeeld automatisch beregenen van grasland door gebruik te maken van satellieten die droogteplekken signaleren. En bij maisland eventueel irrigatiebuizen die ondergewerkt kunnen worden.

Vanuit de Kennisgroep Klimaatadaptie willen Jeroen en Barbara graag de volgende maatregelen realiseren:

• Oriënteren op waterbeheer, meer kennis van het gebied.
• Maïs dubbeldoel MKS of snijmaïs
• Bodemkwaliteit en -structuur verbeteren