Nieuws

Verslechtering waterkwaliteit van rivieren wereldwijd door klimaatverandering

article_published_on_label
12 september 2023

Klimaatverandering en toename in droogte en hevige neerslag vormen een serieuze uitdagingen voor ons waterbeheer. Niet alleen de beschikbaarheid van water staat onder druk, maar ook de kwaliteit ervan. De kennis van deze problematiek is echter onvoldoende, iets wat ook erkend wordt in het recente IPCC-rapport. Om in die lacune te voorzien heeft een internationale groep wetenschappers nu een grote hoeveelheid kennis samengebracht over de veranderingen in waterkwaliteit van rivieren.

Uit de studie gepubliceerd in Nature Reviews Earth & Environment blijkt dat waterkwaliteit in het algemeen verslechtert tijdens weersextremen. Met een toename in weersextremen door klimaatverandering kan dit leiden tot meer druk op schoon water voor gezonde ecosystemen en menselijke gebruiksfuncties.

Het onderzoek, uitgevoerd onder leiding van dr. Michelle van Vliet van de Universiteit Utrecht, is het resultaat van een analyse van 965 casussen. Daarbij is gekeken naar hoe waterkwaliteit verandert tijdens specifieke weersextremen (zoals droogte, hittegolven, hevige neerslag en overstromingen) en lange-termijn veranderingen in klimaat. “We hebben naar verschillende aspecten van waterkwaliteit gekeken. Denk bijvoorbeeld aan de watertemperatuur, het zuurstof- en zoutgehalte en concentratie van nutriënten, metalen, geneesmiddelen en plastics”, aldus Michelle van Vliet.

Uit de analyse blijkt dat in de meeste gevallen een verslechtering van de waterkwaliteit optreedt tijdens droogte en hittegolven (68% van de casussen), hevige neerslag en overstromingen (51%) en onder lange-termijn veranderingen in klimaat (56%). Tijdens droogte is er minder water beschikbaar om verontreinigingen te verdunnen, terwijl tijdens hevige neerslag en overstroming er meer verontreinigingen afstromen vanaf het land naar rivieren. Het onderzoek wijst echter ook op gevallen waarin verbeteringen of wisselende reacties in waterkwaliteit worden waargenomen.

Invloed op nutriënten en micro-organismen in rivierwater

Dr. Maryna Strokal en Dr. Nynke Hofstra van Wageningen University & Research hebben aan de brede studie bijgedragen, waarbij zij vooral naar nutriënten en micro-organismen hebben gekeken. “We zagen dat veranderingen in landgebruik en andere menselijke factoren (zoals populatiegroei en afvalwaterzuivering) meer invloed hebben op nutriënten en micro-organismen in rivierwater dan lange-termijn klimaatverandering,” zegt Hofstra. “Toch vonden we hoge nutriënten en micro-organisme concentraties in rivieren door extreme weersomstandigheden, zoals stortbuien en overstromingen.” Ook zijn plastics onderzocht in relatie tot waterkwaliteit. Maar daarvoor zijn er nog onvoldoende gegevens beschikbaar om een algemene conclusie te kunnen trekken.

Het onderzoek laat ook zien dat er meer kennis nodig is over de waterkwaliteit in niet-Westerse landen. “Wat we missen is een betere monitoring van de waterkwaliteit in Afrika en Azië,” aldus Van Vliet. “Nu zijn het vooral de Amerikaanse en Europese wateren waarover gerapporteerd wordt.” Met betrekking tot de Nederlandse situatie waarschuwt ze: “We zien al grote uitdagingen om hier de Europese waterkwaliteitsdoelen te halen, maar we moeten ons realiseren dat klimaatverandering er nog een schepje bovenop doet.”

Naar effectieve beheerstrategieën voor schoon water

De resultaten van het onderzoek onderstrepen de dringende behoefte aan meer begrip van waterkwaliteitsveranderingen tijdens weersextremen en de mechanismen die hieraan ten grondslag liggen. “Alleen door deze kennis te vergroten, kunnen we effectieve waterbeheerstrategieën ontwikkelen om schoon water voor ecosystemen en menselijk gebruik te garanderen, en de uitdagingen van klimaatverandering en weersextremen te lijf te kunnen."