Nieuws
Rivierdelta's worden bedreigd door meer dan alleen klimaatverandering
Wereldwijd wonen er meer dan een half miljard mensen in rivierdelta's, die visserij, landbouw, steden en vruchtbare ecosystemen ondersteunen. In een unieke studie die 49 delta's wereldwijd bestrijkt, hebben onderzoekers van de Universiteit van Lund, de Universiteit Utrecht en Wageningen University & Research de meest kritieke risico's voor delta's in de toekomst geïdentificeerd. Het onderzoek toont aan dat delta's meerdere risico's lopen en dat bevolkingsgroei en slecht milieubeheer mogelijk grotere bedreigingen vormen dan klimaatverandering voor het voortbestaan van met name Aziatische en Afrikaanse delta's.
"We kunnen duidelijk laten zien dat veel risico's niet gekoppeld zijn aan het klimaat. Hoewel klimaatverandering een mondiaal probleem is, zijn andere belangrijke risicofactoren zoals bodemdaling, bevolkingsdichtheid en ineffectief bestuur lokale problemen. Risico's voor delta's zullen alleen maar toenemen, dus nu is het tijd voor overheden om actie te ondernemen", zegt Murray Scown, universitair docent en hoofdauteur van het Lund University Centre for Sustainability Studies.
Het achteruitgaan van deltagebieden kan enorme gevolgen hebben voor duurzame mondiale ontwikkeling. In het slechtste geval zouden delta’s verdrinken en verloren gaan aan de zee; andere gevolgen zijn overstromingen, verzilting van water wat de landbouw beïnvloedt, kusterosie en verlies van waardevolle ecosystemen.
Het onderzoek, gepubliceerd in Global Environmental Change, onderzocht vijf verschillende klimaatscenario's voor de mondiale ontwikkeling in 49 delta's over de hele wereld, waaronder bekende delta's zoals de Nijl, de Mekong en de Mississippi, maar ook minder bestudeerde delta's zoals de Volta, Zambezi en Irrawaddy delta's. Het onderzoek identificeert mogelijke risico's voor delta's tot 80 jaar in de toekomst. De onderzoekers baseerden hun analyse op 13 bekende factoren die het risico in delta's beïnvloeden en maakten gebruik van unieke modellen om te bepalen welke van deze risico's het meest waarschijnlijk verschillende delta's in de toekomst zullen bedreigen. Risicofactoren zijn onder andere toenemende bevolkingsdichtheid, stedelijke ontwikkeling, geïrrigeerde landbouw, veranderingen in rivierafvoer, bodemdaling en relatieve zeespiegelstijging, beperkte economische capaciteit, slecht overheidsbeheer en lage aanpassingsbereidheid.
Bodemdaling, bevolkingsdichtheid en ineffectief bestuur zijn hoog-risicofactoren
De analyse toont aan dat sommige risico's kritieker zijn voor delta's dan andere, in alle vijf toekomstscenario's. Hieronder vallen bodemdaling en relatieve zeespiegelstijging, bevolkingsdichtheid, ineffectief bestuur, economische capaciteit en het gebruik van landbouwgrond. Voor sommige delta's zijn fysieke risico's vooral uitgesproken.
Bodemdaling is bijvoorbeeld de hoogste risicofactor voor de Mekong-delta in Vietnam, zoals ook als is gebleken uit eerder onderzoek van Philip Minderhoud, universitair docent aan Wageningen University & Research en co-auteur van deze studie. De combinatie van bodemdaling en extreme zeespiegelstijgingen behoren tot de meest zorgwekkende risicofactoren voor delta’s in China, op het Koreaanse schiereiland en in de delta’s van de Colorado (Mexico) en de Rijn (Nederland).
In de Nijl (Egypte), Niger (Nigeria) en de Ganges (Bangladesh) delta's is het onder bepaalde scenario's vooral de toenemende bevolkingsdichtheid die zorgen baart. Voor andere delta's is het gebrek aan economische capaciteit en effectief bestuur om risico's te beheren, bijvoorbeeld in de Irrawaddy (Myanmar) en Congo (Angola en Democratische Republiek Congo) delta's.
“Als we alles bij elkaar analyseren, kunnen we zien dat de Aziatische mega-delta’s het grootste risico lopen, met potentieel verwoestende gevolgen voor miljoenen mensen en delta gebieden. Ze staan onder druk door bevolkingsgroei, intensief landgebruik, relatieve zeespiegelstijging en een achterblijvende aanpassingsbereidheid”, zegt Murray Scown.
Risico’s verminderen door lokale en mondiale benaderingen en mix van harde en zachte aanpassing
"In plaats van achterover te leunen, moeten overheden op de lange termijn denken en plannen opstellen om risico's te verminderen of te beheersen. In de Mekong-delta bijvoorbeeld, doet de Vietnamese overheid grote inspanningen om toekomstige grondwateronttrekking in de delta te beperken om bodemdaling en verzilting te verminderen", zegt Philip Minderhoud. De onderzoekers benadrukken dat een mix van harde ("grijze") en zachte ("groene") aanpassingsbenaderingen nodig zal zijn om delta-risico's te beheren en te verminderen. Ze omvatten zowel harde infrastructuren, zoals traditionele zeeweringen als zachte, zogeheten ‘nature-based’ benaderingen zoals mangroven bossen of zelf regulerende duinsystemen, om de delta te beschermen voor overstromingen. Een voorbeeld is de Nederlandse aanpak met het creëren van ruimte voor de rivier in de Rijn-Maasdelta, door overstromingsvlaktes te verlagen, dijken te verplaatsen en ruimtes in het delta landschap te creëren die mogen overstromen. Initiatieven om deltagebieden zichzelf op natuurlijke wijze te laten ophogen door rivieren toe te staan te overstromen en sediment op de delta af te zetten om de hoogte boven zeeniveau te handhaven, zijn ook veelbelovend.
Door wereldwijd tegelijk naar verschillende delta's te kijken, zoals in deze studie is gedaan, willen de onderzoekers benadrukken wat er op mondiale schaal kan gebeuren als we het risico in delta's niet zowel op lokaal als mondiaal niveau aanpakken. De studie kan daarnaast lokale details studies in afzonderlijke delta's aanvullen en gebruikt worden om noodzaak voor toekomstig onderzoek in minder bestudeerde delta's zoals de Saõ Francisco of Volta-delta te identificeren.