Nieuws
Pas op voor volle maan: Zoogdieren in tropisch bos schuwen maanlicht
Nieuw onderzoek toont aan dat de helft van de zoogdiersoorten in tropische bossen hun gedrag aanpassen aan de maanstanden. Deze bevindingen laten zien hoe lichtomstandigheden van invloed kunnen zijn op het behoud van wilde dieren.
Met automatische wildcamera’s is onderzocht hoe de maanstanden het gedrag van zoogdieren in tropische wouden beïnvloeden. De helft van de onderzochte soorten veranderde hun activiteitenniveau of de timing, of beide, in reactie op de volle maan. De bevindingen suggereren dat zelfs op enkele van de donkerste plekken op aarde - de bodem van tropische bossen - de maanfasen het gedrag van dieren kunnen beïnvloeden. Deze invloed kan mogelijk nog sterker zijn in aangetaste en gefragmenteerde bossen.
"Stel je voor dat je verstoppertje speelt in een donkere kamer en iemand steekt een kaars aan", zegt Richard Bischof, professor aan de Norwegian University of Life Sciences (NMBU) en eerste auteur van de studie. "Het licht, zelfs als het zwak is, kan het makkelijker voor je maken om je weg door de kamer te vinden. Maar als jij degene bent die zich verstopt, ben je ineens een stuk makkelijker op te sporen." Op dezelfde manier verandert extra licht de omstandigheden voor roofdieren en hun prooi in tropische bossen. Maar er staat veel meer op het spel.
De helft van de soorten had een reactie
Een internationaal team van onderzoekers heeft 2,1 miljoen beelden van wildcamera's uit 17 beschermde bossen op drie continenten geanalyseerd. De beelden zijn verzameld door het Tropical Ecology Assessment and Monitoring Network. In totaal werden 86 zoogdiersoorten geregistreerd. Twaalf soorten toonden een sterke vermijding van maanlicht gedurende de nacht, terwijl slechts 3 soorten een sterke aantrekkingskracht voor maanlicht lieten zien.
De helft van alle soorten reageerde op maanfasen. Door hun nachtelijke gewoonten te veranderen, door hun algemene activiteitsniveaus te veranderen, of door beide. Vermijding van de volle maan werd vaker waargenomen, namelijk bij 30% van de onderzochte soorten, in vergelijking met 20% van de soorten die juist aangetrokken werden door het maanlicht. Nacht actieve dieren, met name knaagdieren, waren oververtegenwoordigd onder de soorten die de volle maan vermeden.
Waarom zouden we ons zorgen maken over hoe dieren reageren op maanlicht?
"Het onderzoek biedt een nieuwe kijk op hoe de maancyclus het gedrag van wilde dieren in tropische bossen beïnvloedt," zegt Douglas Sheil, professor aan Wageningen University & Research. "Voor veel bosdieren helpt een heldere maan niet alleen om de nacht te verlichten, het dicteert zelfs de agenda. Van knaagdieren tot herten, we hebben een spectrum aan reacties op maanlicht ontdekt. Net als kinderen die met Halloween het liefste ’s nachts op pad gaan voor trick and treat, geven veel tropische zoogdieren de voorkeur aan het donker - maar in plaats van snoep te zoeken, om te kunnen overleven."
De belangrijkste conclusie van het onderzoek is dat licht het gedrag van dieren beïnvloedt. Het roept meer vragen op over hoe veranderingen in verlichting van invloed zijn op de activiteit van soorten. Andere omstandigheden waardoor het lichtniveau op de bosbodem toeneemt zijn veranderingen in de bedekking van het bladerdak door houtkap en kunstmatige verlichting, zoals wegverlichting en gebouwen.
Meer licht - minder activiteit
Ondanks de enorme impact van de mensheid op de aarde, weten we nog steeds opmerkelijk weinig over de gevolgen van verlichting op de activiteit van de meeste zoogdieren. De hogere aantal soorten dat het maanlicht vermijdt suggereert dat er meer verliezers dan winnaars zijn als de verlichting in tropische bossen toeneemt. Daarnaast verminderden vrijwel alle soorten die negatief reageerden op maanlicht hun algemene activiteit tijdens volle maan. Als deze bevindingen ook van toepassing zijn op kunstlicht, zou het verlies van donkere nachten de tijd die dieren besteden aan foerageren en andere essentiële activiteiten kunnen beperken. Hierdoor bestaat het risico dat we de soortensamenstelling en de interacties tussen soorten in tropische bosgemeenschappen ingrijpend beïnvloeden, alleen maar door veranderingen in lichtomstandigheden.
De invloed van natuurlijk en kunstmatig licht roept belangrijke vragen en zorgen op over het behoud van wilde dieren en het functioneren van ecosystemen. Halloween staat voor de deur en het blijkt nu dat de invloed van de maan verder gaat dan griezelige verhalen. Dit strekt zich uit tot in het donkere midden van onze tropische bossen. Dit erkennen kan helpen om effectievere beschermingsstrategieën voor de toekomst te ontwikkelen.