Levend Landschap – Een methode voor reflectie op landschap en gebiedsprocessen

Agrarische landschappen staan voor diverse uitdagingen, zoals het behoud van biodiversiteit, klimaatadaptatie, en het waarborgen van economische leefbaarheid. Tegelijkertijd spelen uiteenlopende belangen van stakeholders, waaronder boeren, natuurorganisaties en beleidsmakers, een belangrijke rol. Hoe kun je bepalen of een landschap toekomstbestendig is? En welke acties zijn nodig om het landschap te verbeteren en gezamenlijke doelen te bereiken? Deze participatieve methode biedt een raamwerk om landschappen gezamenlijk te evalueren en gerichte acties te formuleren.

Doel en doelgroep van de methode

Samenwerken aan een toekomstbestendig landschap is een complex proces waarin verschillende belangen en perspectieven samenkomen. Om groepen te ondersteunen in hun reflectie op landschappen en gebiedsprocessen, is een methode ontwikkeld die handvatten biedt voor een gezamenlijke aanpak. Deze methode helpt belanghebbenden om beter te begrijpen hoe een landschap functioneert en welke gezamenlijke acties kunnen worden geïdentificeerd om het landschap te verbeteren, passend bij gemeenschappelijke doelen.

Deze methode kan worden gebruikt door groepen die werken aan gebiedsprocessen in het landelijk gebied en willen reflecteren over de voortgang. Denk aan lokale gemeenschappen, overheidsinstanties, natuurbeschermingsorganisaties, bedrijven, landeigenaren en experts op het gebied van bijvoorbeeld ecologie, ruimtelijke planning of cultureel erfgoed. Het doel is om met alle partijen, elk met hun eigen belangen, te reflecteren op de huidige staat van het landschap en concrete stappen te formuleren om het landschap te verbeteren. Hierbij wordt rekening gehouden met de diverse belangen en doelen die binnen het landschap en de gebiedsprocessen spelen.

Reflectievragen voor een levend landschap

De aanpak is gebaseerd op reflectievragen die ingaan op belangrijke factoren voor het realiseren van toekomstbestendige landschappen. De methode helpt te beoordelen of een landschap de wensen van mens en planeet vervult, aan de hand van 24 reflectievragen verdeeld over vijf onderwerpen:

  1. Het Agrarisch-ecologisch netwerkbestaat uit de fysieke leefomgeving in het landschap en levert
  2. Landschapsdiensten en -waarden zoals voedsel, recreatie en schoonheid
  3. aan het Sociaal netwerk bestaande uit belanghebbenden in het landschap
  4. die door Collectieve actie het landschap verbeteren in lijn met opgestelde doelen.
  5. Daarbuiten zijn er Externe factoren met invloed op het landschap, zoals wet- enregelgeving.
Illustratie NL.png

In een workshop worden de vragenkaarten voor elk onderdeel met de deelnemers besproken. Het gaat hierbij niet om “goede” of “foute” antwoorden, maar om de reflectie: (hoe) werken we aan dit onderwerp en zijn we daar als groep tevreden mee? Per kaart wordt beoordeeld door de deelnemers of er vervolgactie nodig is. Op basis hiervan wordt een actie-agenda opgesteld om na de workshop vervolgstappen te kunnen zetten.

Download het materiaal

levend landschap folder.png

Folder met korte uitleg over de methode Levend Landschap.

levend landschap.png

Handleiding voor methode Levend Landschap met reflectievragen, 'speeldbord' en actieagenda.

levend landschap.png

Powerpoint slides voor gebruik in een Levend Landschap workshop.

Deze methode is het resultaat van het tweejarige onderzoeksproject Agroecological landscapes (KB-36-006-001), een samenwerking tussen onderzoekers van Wageningen Plant Research, Environmental Research, Livestock Research en Social & Economic Research.