Nieuws
Veelbelovende eerste resultaten met Rift Valley-koortsvaccin in humaan klinisch onderzoek
Het levend verzwakte Rift Valley fever vaccin genaamd hRVFV-4s is veilig bevonden bij 75 mensen die deelnamen aan een fase 1 klinische studie in België. “We zijn blij te zien dat de deelnemers aan dit eerste humane klinische onderzoek geen belangrijke bijwerkingen ondervonden na vaccinatie en dat er een veelbelovende immuunrespons werd opgewekt”, zegt Paul Wichgers Schreur, onderzoeker bij Wageningen Bioveterinary Research en leider van het LARISSA-consortium dat het vaccin ontwikkelt. De resultaten van dit onderzoek zijn gepubliceerd in The Lancet Infectious Diseases.
Het Rift Valley-koortsvirus veroorzaakt ernstige ziekte bij herkauwers, kameelachtigen en mensen. Het virus wordt door muggen overgedragen, is momenteel endemisch in Afrika en het Arabisch schiereiland en is een opkomende bedreiging voor de gezondheid van dier en mens wereldwijd. Dieren worden met name geïnfecteerd door muggenbeten; mensen raken voornamelijk besmet door contact met geïnfecteerde weefsels of vloeistoffen van geïnfecteerde dieren. “Er is dringend behoefte aan een adequate behandeling, vooral voor mensen, omdat er nog geen effectieve medicijnen of vaccins beschikbaar zijn”, legt Paul Wichgers Schreur van Wageningen Bioveterinary Research (WBVR, onderdeel van Wageningen University & Research) uit. WBVR is de coördinator van het door CEPI gefinancierde LARISSA*-consortium dat het levend verzwakte hRVFV-4s vaccin verder ontwikkelt. Het hRVFV-4s vaccin bleek veilig en werkzaam te zijn in verschillende knaagdier- en herkauwermodellen, waaronder drachtige schapen. De veiligheid werd ook bevestigd in een niet-menselijk primaat-model en in studies in lammeren waarbij eventuele terugkeer naar virulentie bij lammeren werd onderzocht.
Onderzoek bij mensen
In 2022 werden de veiligheid, tolerantie en de immunogeniciteit van het hRVFV-4s-vaccin voor het eerst beoordeeld bij mensen als volgende stap in de ontwikkeling van het vaccin. Tussen augustus en december 2022 werden 75 gezonde deelnemers in de leeftijd van 18 tot 45 jaar gevaccineerd met verschillende doses hRVFV-4s. Het betrof een first-in-human, single-centre, gerandomiseerde, dubbelblinde, placebo-gecontroleerde studie die plaatsvond in België.
Geen van de gevaccineerde deelnemers meldde ernstige vaccin-gerelateerde bijwerkingen. Pijn op de injectieplaats werd het meest gerapporteerd als lokale bijwerking. Daarnaast werden hoofdpijn en vermoeidheid gemeld als systemische bijwerkingen. In geen van de bloed-, speeksel-, urine- en spermamonsters werd RNA van het vaccin aangetoond.
Reactie
Een antilichaamresponse tegen het virale nucleocapside werd waargenomen bij de meeste gevaccineerde deelnemers, ongeacht de toegediende dosis (43 van 60 [72%]). Daarentegen werd op dag 28 een duidelijke dosis-respons relatie waargenomen voor neutraliserende antilichamen, waarbij vier (20%) van de 20 deelnemers reageerden in de groep met een lage dosis, 13 (65%) van de 20 reageerden in de groep met een gemiddelde dosis, en alle deelnemers (20 [100%] van de 20) reageerden in de hoge-dosisgroep.
In lijn met de antilichaamresponse werd een cellulaire immuunrespons tegen het nucleocapside-eiwit waargenomen in alle dosisgroepen, terwijl een meer dosisafhankelijke respons werd vastgesteld voor de Gn- en Gc-oppervlakteglycoproteïnen. Neutraliserende antilichaam-titers namen in de loop van de tijd af, terwijl de nucleocapside-antilichaamrespons relatief stabiel bleven gedurende ten minste 6 maanden.
Resultaat
Uit dit onderzoek blijkt dat het hRVFV-4s-vaccin een gunstig veiligheidsprofiel heeft. Het vaccin werd goed verdragen en induceerde een sterke humorale en cellulaire immuunrespons bij gezonde mensen. “Deze veelbelovende resultaten zijn aanleiding voor verdere evaluatie van het vaccin in populaties met het hoogste risico op Rift Valley koorts”, aldus Wichgers Schreur.
* Deze studie werd uitgevoerd binnen het LARISSA-project en werd gefinancierd door de Coalition for Epidemic Preparedness Innovations (CEPI) met steun van het Horizon 2020-programma van de EU.