Een sappig onderzoek in de CGN-appelcollectie

Genetische studie bij appelrassen

CGN beheert de zaden van vele gewassen. Maar sommige gewassen kunnen niet als zaden worden bewaard. De appelcollectie van de genenbank is daarom een levende collectie van vooral oude Nederlandse appelrassen, die in Randwijk in stand worden gehouden.

In deze collectie zaten echter nog wat onduidelijkheden, zoals de rasechtheid van sommige accessies en er was behoefte aan opheldering van afstammingslijnen en het verwijderen van genetische dubbelingen. Daarom is er recentelijk een studie gedaan waarbij 652 appelaccessies genetisch zijn geanalyseerd, waarbij het om zowel CGN materiaal ging als om particuliere verzamelingen in Nederland.

De genetische analyse is gedaan met behulp van een combinatie van SNP-profielen (Single Nucleotide Polymorphisms) en SSR-markers (Simple Sequence Repeats). Genotypische informatie werd vergeleken met elkaar én met een grote database van appelrassen van over de hele wereld.

Particuliere verzamelingen en duplicaten

Een belangrijke bevinding van de studie was dat 51,1% van de genetische profielen van de Nederlandse appels niet elders in de wereld werd gevonden. Deze unieke accessies, waarvan veel afkomstig waren uit particuliere verzamelingen en inmiddels toegevoegd zijn aan de CGN-collectie, vormen een belangrijk onderdeel van het Nederlandse appelerfgoed. Dit laat zien hoe de particuliere verzamelingen een belangrijke aanvulling leveren op de instandhouding van oude Hollandse appelrassen.

Voor de appelrassen in de CGN-collectie helpen de resultaten van dit onderzoek bij het efficiënter beheren van deze collectie. Zo kwam er naar voren dat een kleine 10% van de collectie bestond uit genetische duplicaten, die inmiddels verwijderd zijn. Dit is een relatief laag percentage als het wordt vergeleken met het aantal duplicaten in andere appelcollecties in het buitenland. Dat komt doordat er al eerder was gekeken naar duplicaten in de appelcollectie. Met de nieuwe genotyperingsresultaten kon de collectie verder worden geoptimaliseerd.

Appel in identiteitscrisis

Een ander belangrijk resultaat van de studie was het oplossen van identiteitskwesties bij verschillende appelrassen. Door genotypische gegevens te vergelijken kwam naar voren dat er accessies onder verschillende namen hetzelfde genetische profiel hadden, of accessies met dezelfde naam juist verschillende genotypen vertoonden. Een voorbeeld hiervan is de ‘Zure Renette’, waarvan het genotypisch profiel overeenkwam met de ‘Brabantse Bellefleur’, terwijl de ‘Pomme d'Orange’ bleek te matchen met ‘Zigeunerin’. In andere gevallen, zoals bij de ‘Hollandsche Bellefleur’ en ‘Hollandse Bellefleur’, werden verschillende genetische profielen ontdekt, wat erop wijst dat het twee aparte rassen zijn, ondanks hun vergelijkbare namen.

Nieuwe aanwinsten

Naast het beheer van de huidige collectie blijft de CGN-genenbank ook nieuw geïdentificeerde rassen op nemen. Zo zijn rassen zoals de 'Schone van Boskoop' en andere Nederlandse voorouders, die oorspronkelijk niet in de collectie zaten, nu geïdentificeerd en toegevoegd. Dit bevordert niet alleen de instandhouding van erfgoed, maar zorgt er ook voor dat toekomstige generaties kunnen blijven genieten van deze bijzondere appelrassen. Een extra waardering kan ook worden gegeven aan de 'Herfst Bloem Soete', 'Huismanszoet' en 'Reinette Rouge Étoilée'. Met een pedigree-analyse zijn namelijk deze drie oude Nederlandse rassen geïdentificeerd als veelvoorkomende voorouders van moderne Nederlandse appelrassen.

Conclusie

De inzichten van deze studie hebben kunnen bijdragen aan het verbeteren en uitbreiden van de CGN appelcollectie. Duplicaten konden worden verwijderd, foutief benaamde rassen konden worden gecorrigeerd en belangrijke rassen geïdentificeerd. Daarbij helpen de resultaten bij het beter begrijpen van de herkomst en afstamming van Nederlandse appelrassen, die een sappig onderdeel zijn van ons bio-cultureel erfgoed.

Benieuwd naar het hele onderzoek? Lees hier het volledige artikel.