Verkennen van dilemma's en kennisvragen voor klimaatadaptatie op regio en bedrijfsniveau

Agrarische ondernemers gaan door klimaatverandering aanzienlijke risicos ervaren met de huidige manier van telen (Verstand 2020, Bijker en Verstand 2020). Deze risicos zijn voor een flink deel water gerelateerd door langere perioden van droogte en een toename van extreme piekbuien en natte perioden. Op regionale schaal zijn er door klimaatverandering toenemende uitdagingen op het gebied van waterbeschikbaarheid, waterkwaliteit en peilbeheer. Dit betreft watertekorten voor diverse functies in de zomerperiode, verzilting, toenemende inundatie- en overstromingsrisicos, verdroging in natuurgebieden en verslechtering van waterkwaliteit (zie klimaateffect-atlas.nl).

Aanpassingen nodig

Duidelijk is dat op beide schaalniveaus (bedrijf en regio) aanpassingen nodig zijn in het bodem- en watersysteem om te komen tot een klimaatbestendige inrichting. Het actieprogramma Klimaatadaptatie Landbouw van LNV heeft dan ook de volgende doelstelling: in 2030 zijn alle ondernemers in de land- en tuinbouw voorbereid om duurzaam en effectief te kunnen omgaan met de veranderingen in het klimaat (Rijksoverheid 2020). De MMIP C2 zet er op in om in 2050 de land- en (glas)tuinbouwproductiesystemen klimaatbestendig georganiseerd te hebben. De MMIP C1 heeft als missie om in 2050 het landelijk gebied in 2050 klimaatbestendig en waterrobuust te hebben ingericht.

Ook waterschappen en boerenorganisaties zien noodzaak van aanpassen aan klimaatverandering in het landelijk gebied. Op beide schaalniveaus wordt momenteel volop onderzoek gedaan naar kansrijke oplossingen, maar helaas zijn oplossingen die kansrijk zijn op bedrijfsniveau niet altijd even effectief op regionaal niveau en andersom. Door een gebrek aan inzicht hierin, kan het voorkomen dat bedrijven en/of overheden keuzes maken die minder doelmatig blijken te zijn.

Verkenning omvang

In dit onderzoek verkennen we de omvang van de problematiek. Hiervoor brengen we met betrokkenen op beide schaalniveaus de knelpunten van klimaatverandering, trade-offs, synergiën en kennisvragen in kaart die op kunnen treden als er maatregelen worden geïmplementeerd. Deze analyse dient als basis om de actieve partijen bewust te maken van de effecten die maatregelen kunnen hebben, wie deze maatregelen implementeert en voor wie de effecten merkbaar zijn. Deze bewustwording is nodig om samen verder te werken naar een klimaatadaptieve inrichting van boerenbedrijven én de regio en kan een opstap zijn naar een PPS. Dat doen we door in een tweetal casus gebieden (beoogd Groningen en Brabant) met regionale en landbouworganisatie aan de slag te gaan om de opgaven in beeld te brengen, en de knelpunten die optreden bij maatregel implementatie te verkenen.