Project
Staat van de natuur Caribisch Nederland 2025
Nederland draagt de verantwoordelijkheid voor de uitvoering en implementatie van een zevental internationale natuurbeschermingsverdragen voor Bonaire, Saba en St. Eustatius. Deze verantwoordelijkheden houden verplichtingen in en leiden tot verschillende beleidsvragen. Voor de evaluatie van het gevoerde natuurbeleid en het opstellen van nieuwe natuurbeleidsplannen is rapportage over de staat van de natuur essentieel. Het eerste rapport hierover voor de BES eilanden is verschenen in 2018. De methodiek hiervoor en gebruikte criteria sluiten zo nauw mogelijk aan op die gehanteerd in de Nederlandse rapportages over de staat van instandhouding (SvI) in Nederland conform de Habitatrichtlijn (HR).
Caribisch Nederland maakt onderdeel uit van de Caribische “biodiversity hotspot” met een zeer hoge biodiversiteit maar ook hoge menselijke druk. De hoge biodiversiteit uit zich in het voorkomen van zeer veel endemische soorten (soorten met een zeer klein verspreidingsgebied) en de hoge menselijke druk uit zich in het hoge aantal bedreigde soorten. Caribisch Nederland telt ongeveer 130 endemische soorten en 143 soorten met beleidsrelevantie (zoals genoemd in wetgeving of verdragen) of die anderszins erkend zijn als internationaal bedreigd (conform IUCN criteria, maar niet noodzakelijkerwijs genoemd in wetgeving of verdragen).
Ondanks aanzienlijke investeringen van LNV in het afgelopen decennium, is er nog steeds sprake van een grote kennisachterstand voor wat betreft de status van vele soorten, soortgroepen en habitats. Aan de ene kant komt dit vanwege de zeer hoge biodiversiteit (waar moet je beginnen?) en aan de andere kant omdat het wetenschappelijk onderzoek voorheen zich grotendeels heeft gericht op nieuwsgierigheidsgedreven wetenschappelijke vraagstellingen in plaats van toegepaste beheersvraagstellingen. Dankzij de betrokkenheid van LVVN in het afgelopen jaren is daar aanzienlijke verandering in gekomen.
Vanwege de kennisachterstand voor de meeste van deze andere soor
Voor de evaluatie van het gevoerd natuurbeleid en het opstellen van nieuwe natuurbeleidsplannen is rapportage over de staat van de natuur (elke 5 jaar) essentieel. Daarnaast moet ook periodiek worden gerapporteerd over de staat van de natuur in het kader van het CBD Verdrag en het SPAW-protocol van het Cartagena Verdrag. Om aan deze verplichtingen efficiënt te kunnen voldoen, moeten geschikte indicatoren worden gekozen en een analyse- en rapportage-ontwerp dat tegelijk aan alle drie noden tegemoet kan komen.
Uit de eerste rapportage hierover in 2018 bleek dat er grote kennislacunes bestonden waardoor er voor veel soorten, soortgroepen en/of habitats geen of slechts een zeer summiere rapportage mogelijk was. Aanvullend onderzoek voor veel groepen bleek noodzakelijk. Verschillende daarvan zijn behandeld in de rapportage van dit jaar (2024). Echter om betekenisvol andere bedreigde elementen uit de natuur te kunnen rapporteren in de volgende rapportage (2029) is onderzoek nodig naar nieuwe elementen die nog niet of nauwelijks zijn gerapporteerd (zoals de zeldzame en bedreigde bomen van Saba en St. Eustatius waarvoor niet eens een soortenlijst bestaat).
In de rapportages over de staat van de natuur wordt er breed gekeken naar soorten, soortgroepen en habitats van belang voor het functioneren van het ecosysteem, ongeacht of deze habitats wel of niet bedreigd zijn. Terwijl er dus wel informatie wordt meegenomen over bedreigde soorten en soortgroepen is de focus in het onderzoek dat gedaan wordt onder dit thema vooral gericht op ecologisch belangrijke soorten en habitats vaak ongeacht bedreigingsstatus.
De doelstellingen voor de komende periode zijn:
Voor 2025 zijn om:
1. het onderzoek naar de status van de zeer kwetsbare leguanen van St. Eustatius af te ronden en te rapporteren.
2. Het onderzoek naar trends van de Caribische landnatuur af te ronden en te rapporteren.
Voor 2026-2028 om:
3. Een update van de bedreigde leguanen van Saba.
4. In kaart brengen van de zeldzame boomsoorten van Saba en St. Eustatius .
5. De effecten van verwijdering van vee uit het WSNP op Bonaire in kaart brengen.
Voor 2029 om:
6. Een nieuwe Staat van de Natuur Caribisch Nederland rapporteren.
Het in kaart brengen van zeldzamen bomen van Saba en St. Eustatius is reeds in 2023 aangevangen. Het experiment over de effecten van verwijdering van loslopend vee uit het WSNP is in 2024 ingezet en het onderzoek naar de zeer bedreigde en tevens unieke leguanen van Saba en St. Eustatius is al een aantal jaren gaande met diverse rapporten en publicaties die nuttige handvatten aandragen voor het beheer en de bescherming.