Project
Netwerkparaplu Melkveehouderij: bodem & klimaat
In dit project start de samenwerking met de praktijk (Melk)veehouderij om duurzaam bodembeheer en klimaatvriendelijke landbouwmaatregelen handen en voeten te geven middels testen en demonstreren en telers te verleiden hiermee aan de slag te gaan. Er wordt bij ondernemers een meting van de uitgangssituatie (nulmeting) in de bodem uitgevoerd om te weten of er daadwerkelijk koolstof kan worden vastgelegd als gevolg van geïmplementeerde bodemmaatregelen. En er worden tools getoetst (samenwerking 3.1) om te zien of deze daadwerkelijk effectief zijn en toepasbaar in praktijksituaties.
Ondernemers worden verder bevraagd over barrières en over aantrekkelijke incentives en perspectief voor de telers om met klimaatmaatregelen en in bredere setting van duurzaam bodembeheer aan de slag te gaan. De demonstraties dragen bij aan (i) de evaluatie van de beoogde realisatie van 1 Mton CO2 emissievermindering, (ii) productie en oogst en opbrengst (kosten en baten) en (iii) bijdrage aan overige ecosysteemdiensten.
Het is van belang de aandacht voor mitigatie middels koolstofbeheer in de landbouw te plaatsen in een bredere context. Dit in aansluiting op de Brief Bodemstrategie (LNV, 23 mei 2018) die ook inzet (in samenvatting) op mogelijke synergievoordelen en meerwaarden. Naast handhaven van productieniveau/productiestabiliteit/saldo kan hierbij worden gedacht aan het bedienen en benutten van ecosysteemdiensten zoals waterkwaliteit, infiltratiecapaciteit, biodiversiteit en bodemkwaliteit.
Een vitale veerkrachtige bodem is essentieel voor een stabiele productie. Met een vitale bodem kunnen extreme weersomstandigheden als gevolg van klimaatverandering beter worden opgevangen (waterregulatie bij piekbuien en droogte). Ook waterkwaliteit is gediend met een efficiëntere nutriëntenbenutting en productie c.q. minder uit- en afspoeling. Daarnaast levert toegenomen bodembiodiversiteit een bijdrage aan weerbaarheid/ziektewerendheid.
Organische stof
Eén van de pijlers van bodemkwaliteit is organische stof met koolstof als belangrijkste component. Organische stof is een essentiële schakel in duurzame bodemprocessen en (bedrijfs)kringlopen. Opbouw van organische stof is een langetermijnproces. Verhoging en behoud van het organisch stofgehalte kan via een veelheid aan maatregelen, bijvoorbeeld via interne opbouw maar ook via externe aanvoer. Belangrijk aandachtspunt bij organische stofopbouw: niet het saldo van volgend jaar staat centraal, maar de productiestabiliteit op lange termijn. Dat vraagt een andere manier van denken en bedrijfsvoering. Organische stof staat daarbij in het hart van duurzame bedrijfskringlopen bij bodemgebonden teelten: het is de essentiële schakel. Naast mineralen bestaat de bodem ook uit organische stof; koolstofrijk materiaal afkomstig van afgestorven planten en bodemorganismen. Het komt in de bodem terecht door gewasresten (blad, stengels, wortels) en dierlijke mest.