Project

Meten Effectiviteit Smaaklessen

Gezonde en duurzame voedingspatronen zijn essentieel voor de gezondheid en ontwikkeling van kinderen en voor de gezondheid van de aarde. Onderzoek wijst uit dat kinderen onvoldoende gezond en duurzaam eten; dit vraagt om een gedragsverandering richting gezondere en meer duurzame eetpatronen. De kindertijd is een ideale periode om kennis, bewustzijn en vaardigheden op het gebied van gezond en duurzaam eetgedrag aan te leren, want dit geeft hen de handvatten om nu en in de toekomst bewuste voedselkeuzes te kunnen maken. Bovendien laat onderzoek zien dat voorkeuren en eetpatronen die op jonge leeftijd aangeleerd zijn vaak beklijven. Het is daarom belangrijk om al vroeg te investeren in het aanleren van gezonde en duurzame eetgewoonten. De school is een belangrijke setting voor interventies en activiteiten om dit te bevorderen, omdat op school vrijwel alle kinderen in Nederland bereikt worden.

Smaaklessen is een lesprogramma over duurzaam en gezond eten waarin het beleven van voedsel centraal staat. Dit lespakket bestaat al 15 jaar en 75% van de basisscholen gebruikt dit lespakket.

Het is een objectief programma van goede kwaliteit, laagdrempelig en wordt gratis aangeboden aan scholen via het lesportaal Chef!. De lesmap wordt verkocht voor kostprijs in de webshop (https://shop.wur.nl/smaaklessen). Een onafhankelijke Raad van Toezicht en Toetsingscommissie waken over het beleid, de objectiviteit en inhoud van het lesprogramma. Smaaklessen is opgenomen in de interventiedatabase van het RIVM Loket Gezond Leven (zie toelichting bijlage 1) op het niveau ‘Eerste aanwijzingen voor effectiviteit’. Om opgenomen te blijven in de interventiedatabase moet het niveau van erkenning stijgen naar ‘Goede aanwijzingen voor effectiviteit’; dit is het op een na hoogste niveau van erkenning binnen deze database (zie bijlage 1). Zonder de erkenning ‘Goede aanwijzingen voor effectiviteit’ wordt Smaaklessen over 5 jaar uit de interventiedatabase gehaald. 

Een erkenning (accreditatie) in de interventiedatabase van het RIVM Loket Gezond Leven is essentieel voor het draagvlak, de vindbaarheid en het gebruik van Smaaklessen. Bij veel overheidsinstanties is een erkenning vanuit de interventiedatabase een voorwaarde om het programma te gebruiken, bijvoorbeeld onder Gezonde School adviseurs van de GGD (waarmee Jong Leren Eten samenwerkt). Indien Smaaklessen verwijderd wordt uit de interventiedatabase omdat er geen nieuw bewijs geleverd wordt om te stijgen naar een hoger niveau, dan kunnen veel (overheids)instanties Smaaklessen niet meer inzetten. Een nieuw onderzoek om aan te tonen dat Smaaklessen 3.0 effectief is bij basisschoolkinderen is dus belangrijk om de positie van Smaaklessen te behouden.

 In 2023/Q1 2024 wordt Smaaklessen herzien. Hierin komt meer aandacht voor onderwerpen zoals korte ketens, voedselproductie, ecologische voetafdruk, waardering van voedsel, de eiwittransitie, voedselverspilling, biologisch eten, analyseren van eigen voedselkeuzes, eten uit het seizoen en het drinken van kraanwater. De nieuwe versie Smaaklessen 3.0 wordt in dit onderzoek opgenomen.

  1. Het programma Jong Leren Eten is een SK&I/LNV programma dat gericht is op educatie aan 0-24 jarigen over duurzaam en gezond voedsel. JLE hanteert de leidraad ’voeding’ van het leerplankader van Stichting Leerplan Ontwikkeling. Kinderen leren op jonge leeftijd producten en smaken te herkennen en hoe en waar voedsel geproduceerd wordt. Hierbij is de Schijf van vijf (= gezond en duurzaam) het uitgangspunt. Naarmate de doelgroep ouder is, wordt duurzaamheid een steeds belangrijker onderdeel met onderwerpen als ‘koop en eet niet meer dan nodig’ (voedselverspilling), eet meer plantaardige eiwitten, opkomende en nieuwe eiwitten, en de impact van je eetgedrag op je gezondheid en het milieu/klimaat.

Publicaties