Project

Living Labs Circular greenhouse

Fosfor is een essentieel plantennutriënt. Van alle minerale fosformeststoffen die Nederland importeert, gebruikt de glastuinbouw een derde. Het fosfaat komt veelal uit mijnen – natuurlijke reserves – die een keer opraken. Bovendien maakt deze afhankelijkheid de glastuinbouw kwetsbaar voor verstoringen in globale toeleveringsketens. Daarnaast heeft Nederland een fosfaatoverschot in de vorm van reststromen, zoals rioolslib en dierlijke mest, die vaak niet optimaal gerecycled worden of zelfs verloren gaan naar het milieu.

Hoe kan de glastuinbouw deel van een circulaire fosforkringloop worden? In 2023 is in dit project een inventarisatie gemaakt op basis van drie technische hoofdvragen:

  • Welke reststromen rijk aan fosfor zijn beschikbaar?
  • Welke technologieën kunnen gebruikt worden om fosfor terug te winnen?
  • En welke mogelijke producten kunnen daaruit teruggewonnen worden?

We hebben deze resultaten gekoppeld aan de eisen van de glastuinbouw, die behoorlijk verschillen van die van de akkerbouw. Enkele van onze belangrijkste bevindingen zijn als volgt:

  • Rioolslib-as lijkt een veelbelovende fosforbron voor de glastuinbouw, omdat er genoeg beschikbaar is en vooral ook omdat het momenteel ondergronds wordt gestort.
  • Vaste vormen van teruggewonnen fosforproducten zoals struviet, die niet direct kunnen worden toegepast in het bemestingssysteem van kassen, kunnen mogelijk wel worden gebruikt als deze in zuur worden opgelost in een derde ('C') opslagtank, bovenop de huidige A- en B-bakken.
  • De glastuinbouw is mogelijk vele malen gevoeliger voor verontreinigingen in meststoffen dan vereist wordt vanuit de huidige wetgeving. Producenten van circulaire meststofproducten moeten dus scherp zijn op welke zuiverheid vereist is vanuit de telers.

Hiermee hopen we de glastuinbouw op de kaart te zetten binnen de vele inspanningen die momenteel worden ondernomen om circulair fosfor en, in bredere zin, circulaire meststoffen terug te winnen en toe te passen.

Kansen om van een lineaire- naar een circulaire fosforketen te komen.
Kansen om van een lineaire- naar een circulaire fosforketen te komen.

Naast deze technische vragen zijn er ook sociaaleconomische- en wetgevende obstakels. Onze inventarisatie heeft kansen geïdentificeerd, maar een circulaire fosforketen is nog geen realiteit. Het creëren van een dergelijke nieuwe grondstoffenkringloop eist de betrokkenheid van veel verschillende belanghebbenden, zoals afval(water)verwerkingsbedrijven, boeren, technologieleveranciers, meststoffenproducenten, glastuinbouwers en beleidsmakers, elk met hun eigen vragen. In 2024 wil dit project, met behulp van een 'living lab'-benadering, belanghebbenden de gelegenheid bieden om elkaar te ontmoeten en samen de verschillende aspecten van deze leveringsketen te verkennen, van zijstromen tot aan de toepassing bij glastuinders. Ons doel is om deze mensen samen te brengen en ondersteunende kennis te bieden om de overgang naar een circulaire fosforketen voor de glastuinbouw te bewerkstelligen.

Publicaties