Project

Evaluatie toolkit groenten en fruit beleid op school

Ondanks de gezondheidsvoordelen, eten de meeste kinderen in Nederland onvoldoende groente en fruit. Volgens de voedselconsumptiepeilingen eet 32% van de 4-8 jarigen de aanbevolen hoeveelheid fruit en 15% de aanbevolen hoeveelheid groente zoals in de richtlijnen van de Schijf van Vijf staan. Van de 9-12 jarigen eet 12% de aanbevolen hoeveelheid fruit en 6% de aanbevolen hoeveelheid groente.

In een eerder project (PPS Groente en fruit op school, vanzelfsprekend!- TU-16007) zijn strategieën onderzocht om de groente- en fruitconsumptie tijdens het 10-uurtje op de basisschool te verhogen. Hieruit bleek dat kinderen op scholen met een 5-dagen-groente-fruit beleid een hogere groente- en fruitconsumptie tijdens de ochtendpauze op school hebben, dan als er geen beleid is (130 versus 60 gram). Ouders en scholen vonden dit 5-dagen-groente-fruit beleid goed uitvoerbaar, duidelijk en zij pasten dit beleid al meerdere jaren toe.

De drie scholen waar het onderzoek uitgevoerd is, lagen allen in lage Sociaaleconomische Positie (SEP) wijken, dus dit 5-dagen-groente-en-fruit beleid lijkt structureel inzetbaar, haalbaar en effectief voor deze vaak moeilijk bereikbare doelgroep. De resultaten van dit onderzoek zijn verwerkt in een toolkit (website) voor professionals en scholen om scholen te ondersteunen om naar een 5-dagen-groente-fruit beleid te gaan: https://www.wijkiezengroenteenfruit.nu/

Er is behoefte om deze toolkit te evalueren om professionals en scholen beter te bereiken en de toolkit goed aan te laten sluiten op hun behoeften en wensen, zodat meer professionals/scholen de toolkit gaan gebruiken en waar mogelijk de toolkit effectiever en efficiënter ingezet kan worden.

Aanpak

Het onderzoek maakte gebruik van zowel kwantitatieve als kwalitatieve onderzoeksmethoden, waarbij het perspectief van verschillende doelgroepen is meegenomen. Kwantitatieve gegevens werden verzameld via specifieke vragen die waren toegevoegd aan bestaande vragenlijsten van jaarlijkse evaluaties van het EU-Schoolfruit- en groenteprogramma en het Omnibus DUO-onderzoek. Daarnaast werden korte vragenlijsten uitgezet onder leerkrachten, ouders en de algemene Nederlandse bevolking. De websiteanalysegegevens van het hele jaar 2022 werden ook geanalyseerd. Het kwalitatieve onderzoek bestond uit interviews met professionals die als intermediair contact hebben met scholen.

Resultaten

Uit de websitegegevens bleek dat de toolkit in 2022 door bijna 5000 bezoekers werd bezocht, waarvan 90% nieuwe gebruikers waren. Uit de vragenlijstgegevens bleek dat de toolkit het meest gebruikt wordt door EU-Schoolfruit-scholen (32%), schoolleiders, (21%) en wat minder door leerkrachten (10%) en ouders (6%). Over het algemeen werd de toolkit positief beoordeeld door degenen die er bekend mee waren. De downloadbare materialen werden zeer gewaardeerd, waarbij de argumentenkaarten en enquêtes het hoogst beoordeeld werden met een gemiddeld cijfer van een 8,5. Het kwalitatieve onderzoek liet zien dat de overzichtelijkheid, toegankelijkheid, vormgeving, de afgebakende focus op groente & fruit, en de concrete, downloadbare materialen sterke punten van de toolkit zijn. De belangrijkste verbeterpunten voor de toolkit zijn het vergroten van de bekendheid en een duidelijkere positionering ten opzichte van andere initiatieven.

De gegevens tussen 2019 en 2022 lieten zien dat het aantal scholen met vaste groente- en fruitdagen stabiel lijkt te zijn rond 50%. Belangrijke belemmeringen voor de implementatie van een 5-dagen groente- en fruitbeleid waren terughoudendheid om het verplicht te stellen, de perceptie dat voedingsbeleid niet nodig is (groente en fruit zijn al de norm), scholen zien voeding niet als hun verantwoordelijkheid, verwachte financiële beperkingen bij ouders, verwachte weerstand van ouders en andere prioriteiten van scholen. Vanuit de resultaten zijn aanbevelingen afgeleid om een 5-dagen beleid te stimuleren, te faciliteren en te borgen.

Aanbevelingen

  • Stimuleer de bekendheid van de toolkit en toon de verbinding met andere initiatieven;
  • Verken andere strategieën voor scholen die nog niet met voeding bezig zijn;
  • Ga met alle betrokken partijen samen aan de slag om het aantal scholen met een 5-dagen groente- en fruit-beleid te verhogen;
  • Enthousiasmeer scholen, leerkrachten en ouders voor een groente- en fruitbeleid op school door de voordelen te benadrukken, een positieve benadering te gebruiken, scholen voor te bereiden op enige weerstand en stimulering vanuit professionals, gemeenten en overheid;
  • Maak de overgang naar een 5-dagen beleid zo makkelijk mogelijk via ondersteuning door een professional, het EU-Schoolfruit- en groenteprogramma als opstap te gebruiken, financiële ondersteuning, regels vanuit de overheid en de praktische handvatten vanuit de toolkit;
  • Zorg na implementatie van een 5-dagen beleid voor borging in het schoolsysteem (visie) en het jaarlijks aanstippen van het belang en de afgesproken manier van uitvoeren.

Publications