Project
Economische perspectieven van zeewierteelt op de Noordzee
De Europese zeewierteeltsector bevindt zich nog in een vroege ontwikkelingsfase. Een belangrijke vraag hierbij is of grootschalige zeewierkweek in de Noordzee op termijn economisch levensvatbaar is. De kosten van aanleg van teeltinstallaties, de productiekosten, de haalbare opbrengsten en de toepassingsmogelijkheden van de geoogste biomassa zijn hierbij de bepalende factoren. In dit project is met behulp van het EnAlgae economisch model een scenario-analyse gemaakt van de productiekosten van grootschalige zeewierproductie op de Noordzee in relatie tot mogelijke opbrengsten. Tevens is een analyse gemaakt van ervaringen van zeewiertelers in Europa en wat dit kan betekenen voor het business model van zeewierteelt op de Noordzee. Daarnaast is middels Levenscyclusanalyse (LCA) onderzocht wat de hotspots in milieubelasting zijn, en wat nodig is voor een duurzame zeewierteelt met een lage milieu-impact.
Berekeningen van productiekosten en opbrengsten
Met behulp van het EnAlgae economisch model zijn productiekosten van grootschalige zeewierproductie op de Noordzee berekend op basis van diverse toekomstscenario’s. Dit model is gebaseerd op gegevens over de teelt van Saccharina latissima van verschillende zeewierkwekers in Europa. De kostprijs werd berekend uit de kosten van het uitgangsmateriaal, boot-huur, arbeid enmateriaalkosten. In de scenario’s is gerekend met (combinaties van) schaaleffecten, lagere kosten van uitgangsmateriaal, en verschillende opbrengsten. Een realistische kostprijs van Saccharinateelt op de Noordzee wordt geschat op €0,3 - €0,7 per kilogram versgewicht (FW). Voor toepassing als grondstof voor de alginaat industrie is een kostprijs lager dan € 0,2 per kilogram FW nodig om concurrerend te kunnen zijn. Een dergelijke kostprijs is alleen realiseerbaar als de kosten van het uitgangsmateriaal sterk gereduceerd worden en de opbrengsten gemaximaliseerd. In gebieden waar Saccharina jaarrond geteeld kan worden – zoals op de Faeröer-eilanden – zijn hoge opbrengsten makkelijker realiseerbaar dan in de Noordzee waarin alleen een halfjaarlijkse productie in de winterperiode mogelijk is. Geconcludeerd wordt dat voor een rendabele teelt op de Noordzee naast laagwaardige afzet voor bijvoorbeeld de alginaat industrie ook hoogwaardige afzetmarkten nodig zijn.
Output: Economic prospects for large-scale seaweed cultivation in the North Sea. Sander van den Burg. WR-rapport
Ervaringen van zeewiertelers in Europa
In Europa wordt in diverse landen door commerciële partijen zeewier geteeld, o.a. in Noorwegen, Frankrijk en de Faeröer eilanden. Dit onderzoek stelde de vraag wat het succes van commerciële telers kan verklaren, en in hoeverre deze omstandigheden ook op de Noordzee gerealiseerd kunnen worden. Data over de kostenstructuur van zeewierproducenten is schaars en de beschikbare data is door de opzet van dataverzameling slecht met elkaar te vergelijken (bv opbrengst wordt gerapporteerd per ha of per m lijn). Het onderzoek heeft zich daarom in eerste instantie gericht op kwalitatieve succesfactoren. Een aantal succesfactoren komen naar voren zoals de mogelijkheid om meerdere oogsten te realiseren door koudere watertemperatuur en een hoge verkoopprijs door lokale vraag naar zeewier voor toepassing in voedsel. De opbrengst is verder sterk afhankelijk van de soorten welke geteeld kunnen worden. Naar de toekomst kijkend wordt veel verwacht van samenwerking tussen bedrijven en het delen van infrastructuur, het telen van nieuwe soorten, en direct seeding, d.w.z. het verbeteren van de bevestiging van jonge zeewierplantjes op de teeltlijnen. Bij een slechte bevestiging spoelen de zeewierplantjes gedurende het groeiseizoen van de teeltlijnen af.
Output: The business case for seaweed aquaculture in the North Sea: learning from international experiences. Elisa Ciravegna, Sophie Koch, Sander van den Burg. WR-rapport (in preparation)
Milieu-impact van teelt van Saccharina latissima bij gebruik als voedingsingrediënt
Zeewier wordt vaak gepresenteerd als een gezonde voedingscomponent met een lage milieu-impact omdat voor de teelt geen landgebruik en zoet water nodig zijn. Grootschalige zeewierteelt op zee is echter niet per definitie duurzaam. Een duurzame teelt vereist hoge opbrengsten en teeltmaterialen met een lange levensduur. Met name milieuvriendelijk en efficiënt boottransport is belangrijk. Hierbij wordt dieselgebruik vermeden en het aantal vaarbewegingen geminimaliseerd. Een dergelijke teeltwijze is op dit moment nog in ontwikkeling. Indien de zeewiersoort Saccharina latissima op een dergelijke duurzame wijze geteeld zou worden, kan het vanuit het oogpunt van duurzaamheid een aantrekkelijke grondstof voor voedselproducten vormen. Bijvoorbeeld als component in een vegetarische burger. Een aandachtspunt hierbij is echter het hoge jodiumgehalte. In de gebruikte modellen voor analyse van de milieu impact van een dieet wordt de jodiuminname een beperkende factor. Zonder bewerking van het zeewier gericht op verlaging van het jodiumgehalte is een maximale consumptie van één zeewierburger (100 g burger met 35,1% Saccharina latisssima) per week aan te bevelen om een te hoge jodiuminname te voorkomen. Effecten van grootschalige zeewierteelt op het ecosysteem zijn in deze studie niet meegenomen. Hier is aandacht aan besteed in een separaat onderzoeksproject.
Output: Environmental impact and nutritional value of food products using the seaweed Saccharina latissima. Petronella Margaretha Slegers et. al. Journal of Cleaner Production 319 (2021). doi.org/10.1016/j.jclepro.2021.128689