De klimaat- en risicobestendige kas: de "EFT-onE" kas

Het dek van de 2saveenergy kas bestaat momenteel uit een buitenlaag van glas en een binnenlaag van EFTE. Onder dit dek zijn een groot aantal proeven gedaan met diverse gewassen. Hierin is de energiebesparingspotentie vastgesteld, en is aangetoond dat zonder negatieve effecten op productie en kwaliteit geteeld kan worden. Het idee is nu om het dek te vervangen door alleen EFTE en in de aangepaste kas een 1^e proef met aardbei uit te voeren.

ETFE is een duurzaam kunststofmateriaal met hoge lichttransmissie en hoge hagelvastheid. Dit materiaal wordt in Nederland niet vaak toegepast, maar wel in landen waar aardbevingen voorkomen zoals Japan. In het algemeen is het geschikt als kasbedekking van een klimaat- en risicobestendige kas om extremen als gevolgen van klimaatveranderingen (storm, hagel etc.) te weerstaan.

ETFE heeft een hoge lichttransmissie[1], de diffuse uitvoering heeft een zeer hoge diffusiteit[2] en gelijktijdig beschikt het materiaal over een hoge UV-B doorlatendheid[3]. De hydrofiele eigenschappen van het oppervlak zijn gunstig voor lichttransmissie onder natte omstandigheden. Energiebesparing zou kunnen worden bereikt door: a. het materiaal dubbel toe te passen, echter zoals onder elk dubbel materiaal zal dan de lichttransmissie achteruit gaan, daarom kiezen wij hier in eerste instantie niet voor; b. de hoge lichttransmissie te combineren met een hoog isolerend dubbel scherm toe te passen, gecombineerd met energiezuinige actieve ontvochtiging (en warmtepomp) in een semi-gesloten kasprincipe.

De lichttransmissie is hoger dan gehard glas, daarnaast is de verwachting dat de constructie ook lichter kan worden uitgevoerd omdat ETFE lichter is dan glas, hierdoor zou meer licht in de kas komen om het teeltseizoen te verlengen. Door de hogere UV-B doorlatendheid kan een verhoogde weerbaarheid tegen ziektes[4]^,[5] zoals meeldauw worden verwacht, ook is een effect op plagen mogelijk. Daarnaast kan het leiden tot verhoogde smaak van de vruchten en een hoger anthocyaangehalte. Ook is in eerder onderzoek gebleken dat in een teelt zonder UV-B de rijping trager verloopt en de productie lager is[6].

Een kas met dit type dek met alle technologie ten behoeve van de energiebesparing (actieve ontvochtiging, lage temperatuurverwarming, dubbel scherm, hogere luchtvochtigheid) is nog niet eerder getest. Door het nieuwe ontwerp van het kasdek en de nieuwe manier van opspannen van het ETFE materiaal zullen er in tegenstelling tot een glazen dek geen kieren ontstaan, dit zorgt bij een gesloten luchting voor minder CO₂ en energieverlies, luchtramen zullen klein zijn om op deze manier bij te dragen aan een semi-gesloten kas.

Samenvattend is de hypothese dat in een kas met een licht EFTE dek de productie hoger is, de kwaliteit beter en het gewas weerbaarder dan in een standaard enkeldeks Venlokas, de teelt nagenoeg fossielvrij gerealiseerd kan worden in een onbelichte teelt door toepassing van hoog isolerende schermen, actieve energiezuinige ontvochtiging (en warmtepomp) en HNT strategieën.

[1] clear ETFE ca. 86% hemisferisch, à dit is 3.5% meer dan 89+ glas óf 1.5% dan 91+ glas zonder additionele coatings; diffuse ETFE ca. 81% hemisferisch à dit is ca. 2% beter dan diffuus glas met hoge Hortiscatter zonder additionele coatings

[2] de Hortiscatter is 5-10% hoger dan glas met hoge Hortiscatter

[3] UV-B doorlatendheid is vergelijkbaar met PMMA, maar altijd veel hoger dan ijzerarm glas

[4] Casal et al. 2009; Kanto et al. 2014

[5] De invloed van de UV doorlatendheid van het kasdekmateriaal op plaaginsecten en gewas, Silke Hemming, Erik van Os Willem Jan de Kogel, Peter van Deventer, Gerrie Wiegers Eefje den Belder, Janneke Elderson, Kees Booij, Wim van den Brink, Wageningen april 2006 Rapport 120. https://edepot.wur.nl/35946  

[6] Janse, J., 2016. Jaarrond duurzame en intensieve aardbeienteelt met minder stroom. Deskstudie naar mogelijkheden besparing op elektriciteit. Rapport GTB-1397. https://library.wur.nl/WebQuery/wurpubs/fulltext/382071