Project

Agroforestry voor klimaatpositieve zuivel en biodiversiteit

De traditionele melkveehouderij in Nederland richt zich voornamelijk op het voederen van vee met gras, aangevuld met mais en krachtvoer. In veel delen van de wereld werden in het verleden echter bomen en struiken gebruikt als voedsel voor het vee. Door de intensivering van de landbouw zijn deze praktijken verloren gegaan, met als gevolg het verlies van hun voordelen. Zo hebben bladeren bijvoorbeeld interessante voederwaarden voor de koeien, kunnen bomen de weerbaarheid tegen klimaatextremen zoals hitte en droogte verhogen, en dragen ze bij aan biodiversiteit.

In het kader van het project 'PPS Agroforestry voor klimaatpositieve zuivel en biodiversiteit' werken onderzoekers van Wageningen University & Research samen met melkveehouders in de noordelijke provincies aan kennisontwikkeling over agroforestry. Hoe kunnen bomen en struiken de (intensieve) melkveehouderij versterken en verduurzamen? Zowel politieke als maatschappelijke organisaties pleiten voor een vernieuwd landbouwsysteem dat productief is, duurzaam omgaat met hulpbronnen, klimaatbestendig is en ecosysteemdiensten levert. Agroforestry biedt hier een wenkend perspectief door houtige gewassen te combineren met eenjarige gewassen of grasland, waardoor bomen en struiken een integraal onderdeel worden van melkveebedrijven.

Aangezien de melkveehouderij bijna de helft van de Nederlandse landbouwgrond in gebruik heeft, liggen hier mogelijkheden voor agroforestry. En zeker met klimaatverandering op komst wil je dan weten wat bomen en struiken kunnen betekenen voor de productiviteit van gras, gewas en dier. Om bomen en struiken optimaal te integreren op een melkveebedrijf, is daartoe nog veel kennis nodig over de effecten in de praktijk op het gebied van koolstofvastlegging, verdienmodellen, diergezondheid, dierenwelzijn en biodiversiteit. Daarnaast is nog veel kennis nodig over hoe je als melkveehouder slim komt van plan tot aanplant.

Doelen

  1. samen met het onderzoek en praktijk bekijken in hoeverre agroforestry in te passen is binnen een modern melkveebedrijf en wat de effecten daarvan zijn.
  2. melkveehouders kennis laten maken met en handvatten geven om agroforestry in de toekomst in te passen binnen hun bedrijfsvoering.

De multifunctionaliteit van bomen en struiken optimaal benutten om toekomstige uitdagingen het hoofd te bieden, dat is de zoektocht die we met elkaar maken’
Heleen van Kernebeek, onderzoeker bij Wageningen Livestock Research

Wat levert het project op?

  • Kennis over het toepassen van innovatieve en toekomstbestendige agroforestry op melkveebedrijven.
  • Ontwerpen van agroforestry-systemen op melkveebedrijven, waarmee een deel van de emissies gecompenseerd wordt met landschapselementen.
  • Kennis en ervaring rondom landgebruik met het (gedeeltelijk) inpassen van agroforestry door hiermee te experimenteren in de praktijk.
  • Alle kennis en ervaringen worden vastgelegd en gedeeld met de verschillende doelgroepen, zoals met alle deelnemers aan deze PPS, melkveehouders, beleidsmedewerkers van overheden, scholieren en studenten. De informatie wordt gecommuniceerd via verschillende kanalen en communicatiemiddelen, zoals brochures, flyers, filmpjes, artikelen in vakbladen etc.

Wat is agroforestry?

Agroforestry is een holistische landgebruiksmethode waarbij bomen worden geïntegreerd op landbouwgrond, vaak in combinatie met andere gewassen of veeteelt. Door bomen op strategische wijze in het agrarische landschap te plaatsen, kunnen diverse voordelen worden gerealiseerd. Zo kunnen bomen koolstof vastleggen, het (cultuur)landschap herstellen, het rantsoen van koeien aanvullen, en het verdienmodel van de boer verbreden. Bomen en struiken kunnen bovendien de biodiversiteit verhogen door het creëren van gevarieerde habitats en het bevorderen van ecologische corridors voor verschillende diersoorten. Daarnaast bieden bomen schaduw en beschutting, en verhogen daarmee de weerbaarheid van gras en vee tegen klimaatextremen zoals hitte en droogte.

Agroforestry in de melkveehouderij bestaat in vele vormen, die ieder op hun eigen wijze kunnen bijdragen aan een toekomstbestendige veehouderij. Zo bieden (vee-kerende) voederhagen langs koepaden en weidepercelen een aanvulling op het rantsoen van het vee, en ze verruimen de keuzevrijheid voor koeien met hun diversiteit aan eetbare twijgen, bladeren en vruchten. Als boomweide kan het bijdragen aan een verbreedt verdienmodel en verbinding met de (lokale) consument, en als houtwal of bomenrij biedt het veel schaduw en luwte waardoor zowel gewassen als dieren bescherming vinden tegen extreme hitte en droogte.

Publicaties

- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan

Bij melkveehouder Jan Blom uit Bedum Groningen wordt een voerderhaag aangeplant. Dit heeft best wat voorbereiding gevergd, maar uiteindelijk is hij blij met het resultaat.

- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan

In de winter van 2024 is een voederhaag aangeplant op innovatiecentrum Dairy Campus in Leeuwarden. De voederhaag bestaat uit zeven boomsoorten, die in zo’n volgorde worden neergezet dat een ‘cafetaria experiment’ uitgevoerd kan worden.

Relevante informatie over agroforestry in beeld

- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan

Marieke Jelsma in het Friese Twijzel vertelt hoe zij op hun melkveebedrijf agroforestry toepassen. Een mooi voorbeeld hoe het kan.

- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan

WUR start in Lelystad eerste grootschalige onderzoeksfaciliteit voor agroforestry in Nederland.