Ondanks enkele successen eindigt COP16 met onzekerheid over de toekomst

Jeanne Nel, Programmaleider Biodiverse Environment:

Deze COP16 was zowel een “Implementatie-COP” als een “People’s COP”. De “Implementatie-COP” draaide om formele onderhandelingen over hoe landen hun beloften uit het nieuwe Global Biodiversity Framework zullen uitvoeren. Deze implementatie-COP was echter buitengewoon teleurstellend. Ik ben geschokt dat slechts 22% van de lidstaten hun nationale strategieën en actieplannen heeft ingediend. Deze strategieën zijn essentieel omdat ze beschrijven hoe overheden hun beloften waarmaken. Het niet indienen ervan kan te maken hebben met gebrek aan middelen, maar vaak spelen politieke motieven ook een rol.

Hoe kunnen we überhaupt beginnen met de dringende implementatie als overheden hun NBSAP’s niet serieus nemen? De wetenschap is zeer duidelijk: het venster voor actie tegen zowel biodiversiteitsverlies als klimaatverandering sluit snel. We kunnen ons deze vertragingen niet veroorloven. Ik ben ook teleurgesteld dat de onderhandelingen over een robuust monitoringskader – de verantwoordelijkheid en rekenschap van het nakomen van de beloften – werden overschaduwd door financiering en financieringsprocedures. Ja, die financiering is belangrijk, maar er is ook veel dat landen kunnen doen om gewoon te beginnen. We hebben geleerd van het falen van het vorige Aichi Global Biodiversity Framework dat we zonder een sterk verantwoordelijkheids- en verantwoordingskader niet verder komen met wereldwijde doelen.

Aan de andere kant was de “People’s COP”, georganiseerd door het Colombiaanse voorzitterschap om het publiek, en vooral inheemse en lokale stemmen, erbij te betrekken, een groot succes. Ik krijg kippenvel bij het zien van het moment waarop overeenstemming werd bereikt over de oprichting van een nieuw permanent en ondersteunend orgaan om de betrokkenheid en participatie van inheemse en lokale gemeenschappen in alle biodiversiteitsconventieprocessen te vergroten.

We hebben zoveel ongelooflijke initiatieven van onderop gehoord, waarbij deze hoeders van de natuur laten zien hoe relaties tussen mens en natuur ook relaties tussen mensen onderling zijn – we zijn allemaal verbonden met de natuur. Hun aanwezigheid, met inherente natuurwaarden, maakt een groot verschil. Lokale initiatieven en gewone mensen mobiliseren rond “Vrede MET de Natuur”, ondanks zwakke overheidsbetrokkenheid! Dit inspireert me.

Mijn ultieme droom is dat deze initiatieven, geworteld in hun gemeenschappen, uitgroeien tot massale-kleine actiepaden die we nodig hebben om de samenleving echt in beweging te krijgen. Bij WUR werken we hard aan beide kanten. We ondersteunen overheidsbeleid en besluitvormingsprocessen en werken ook aan het opbouwen van kritieke momentum in diverse lokale initiatieven – onder individuen, lokale gemeenschappen en publieke en private initiatieven.

Jelle Behagel, universitair docent bij de groep Forest and Nature Conservation Policy Group:

COP16 is formeel nog niet beëindigd, maar werd zaterdagochtend vroeg in Cali geschorst, nadat veel afgevaardigden al waren vertrokken om hun vluchten te halen, waardoor het benodigde quorum voor besluitvorming ontbrak. Het zal waarschijnlijk ergens in de komende maanden worden hervat bij het secretariaat in Montreal, zodat de partijen de begroting voor de komende twee jaar kunnen goedkeuren. Grote beslissingen die niet tijdens de bijeenkomst in Cali werden genomen, moeten waarschijnlijk wachten tot COP17, die in 2026 in Armenië wordt gehouden.

Twee van deze beslissingen springen eruit. Eén daarvan was het monitoringskader om de voortgang van de doelen en doelstellingen van het Global Biodiversity Framework (GBF), dat twee jaar geleden werd aangenomen tijdens COP15, te beoordelen. Hoewel er een consensustekst klaar was om aangenomen te worden, werd deze gezien als een pakketdeal samen met de besluitvorming over een strategie voor mobilisatie van middelen.

Laatstgenoemde bleef steken tussen de oproep van ontwikkelingslanden om in 2030 een nieuw biodiversiteitsfonds op te richten en de terughoudendheid van de ontwikkelde landen om dit te doen, omdat er de afgelopen twee jaar al twee nieuwe fondsen zijn afgesproken en “nieuwe fondsen geen nieuwe financiering betekenen”. Door het plotseling beëindigen van de bijeenkomst door het ontbreken van quorum, werden noch het monitoringskader, noch de strategie voor mobilisatie van middelen aangenomen. Hoe dan ook, het halen van de doelstelling om tegen 2030 jaarlijks 200 miljard USD voor biodiversiteit te mobiliseren, leek al wankel, zelfs als de strategie was aangenomen, en nu lijkt dit doel ver weg.

Met het mislukken van twee van de drie belangrijke beslissingen die van COP16 werden verwacht, was er gelukkig nog succes te melden op het derde punt: DSI. Een instrument voor Digital Sequence Information werd op de plenaire vergadering aangenomen, vlak voor de bijeenkomst werd geschorst. Het instrument vraagt grote bedrijven die direct of indirect profiteren van het gebruik van digitale sequentie-informatie over genetische hulpbronnen in sectoren als de farmaceutische en cosmetische industrie, om ofwel 1% van hun winst of 0,1% van hun omzet te doneren aan het nieuw overeengekomen “Cali-fonds”. Dat fonds zal door de landen zelf worden verdeeld, maar ze moeten ten minste 50% van dat geld naar inheemse volkeren en lokale gemeenschappen (IPLC) sturen.

Een kanttekening bij het instrument voor DSI is dat er zachte juridische taal werd gebruikt (“zou moeten” in plaats van “moet”) en dat een van de grootste economieën ter wereld, de VS, geen partij is bij het CBD. Toch is er hoop dat dit ongeveer een miljard USD per jaar voor biodiversiteit kan opleveren, als de relevante sectoren hun inzet voor biodiversiteitsbehoud verhogen. Een ander duidelijk succes was de opname van IPLC in de formele werking van het CBD.

Zowel het aangenomen besluit om een ondersteunend orgaan voor implementatie (SBI) met betrekking tot inheemse volkeren en lokale gemeenschappen op te richten als de beslissing om de bijdragen van mensen van Afrikaanse afkomst aan biodiversiteitsbehoud te erkennen, betekenen een stap vooruit voor inclusieve natuurbehoud. Hoewel de rol van IPLC in natuurbehoud tegenwoordig algemeen wordt erkend in het publieke debat, bleef hun formele erkenning in VN-overeenkomsten achter. Verwijzingen naar IPLC waren twee jaar geleden nog een fel bediscussieerd onderwerp in het GBF, maar in Cali is hun rol mainstream geworden.

Het voorzitterschap van Colombia heeft, met de aanneming van enkele belangrijke beslissingen over IPLC en DSI, zijn belofte aan het Colombiaanse volk waargemaakt. Cali werd bewust gekozen omdat het (of de omgeving ervan) de thuisbasis is van zoveel inheemse volkeren en tegelijkertijd veel biodiversiteit herbergt. Een besluit over de verdeling van genetische hulpbronnen past bovendien bij de idealen van de huidige regering op links. Hoewel Susana Muhamad, als Colombiaanse voorzitter van de COP, er alles aan deed om ook de andere beslissingen erdoor te krijgen, was de nieuwe uitvoerend directeur van het CBD, Astrid Schomaker, merkbaar afwezig in het publieke zicht.

Terugkijkend kan men niet anders dan het gevoel krijgen dat er meer had kunnen worden gedaan om consensus op te bouwen over de mobilisatie van middelen, wat zo hard nodig is om de voortdurende trend van biodiversiteitsverlies te keren. De COP werd geschorst terwijl Bolivia en Brazilië harde woorden naar het wereldwijde Noorden slingerden over de financiële situatie en er was geen tijd meer om dit op te lossen. Zo’n einde bouwt geen vertrouwen voor toekomstige bijeenkomsten en ondermijnt de geest van wereldwijde multilateralisme. Toch lijken we geen alternatief te hebben. De natuur kan niet veel langer wachten.

Liesje Mommer, hoogleraar Ondergrondse Ecologie & Boegbeeld Biodiversiteit:

Op de vorige COP is afgesproken dat in 2030 30 procent van land en water beschermd moet zijn. Daarvoor is 750 miljard per jaar nodig. Er is nog maar 200 miljard toegezegd, dus er is een groot financieel gat. Terwijl dat geld er wel zou zijn als we alle subsidies die nu naar de vervuilende industrieën gaan – zoals olie-industrie en de mijnbouw – inzetten voor deze 30x30 afspraak, dan ben je er al. Die omvorming van vervuilende subsidies – dát is de taak.’

Ik maak me grote zorgen over de trage manier van handelen van onze overheden op dit urgente thema. Maar, zo lang we in verbinding zijn is er hoop. Of: dwing ik mezelf om niet op te geven. Het maakt iedere dag uit wat we doen, als individu: in het bouwen van bottom-up netwerken schuilt een grote kracht Lees het volledige artikel met Liesje Mommer in Resource: COP's verbinden - Resource online.