Interview
Inzoomen op microbiomen: onderzoek naar de darmbacteriën van babies
Hoe belangrijk darmbacteriën ook voor de mens zijn, we worden zonder geboren. Athanasia Ioannou probeert te ontdekken welke rol moedermelk speelt in het vormen van bacteriële gemeenschappen in de babydarm, en vertelt wat haar als wetenschapper drijft.
Inzoomen op microbiomen
Bacteriën, schimmels en andere micro-organismen staan niet op zichzelf. Overal ter wereld, in planten, dieren en in de bodem, vormen zij gemeenschappen: microbiomen. Ter gelegenheid van de Dies Natalis zoomen we steeds verder in, samen met drie jonge onderzoekers.
Dit is het eerste verhaal in deze serie. Lees ook het volgende verhaal over onderzoek naar bacteriegenen.
Na zowel een bachelor als master thesis over de bacteriegemeenschappen in dierlijke en menselijke darmen, richt Athanasia Ioannou zich nu op darmbacteriën in baby’s. Ze is één van de drie jonge wetenschappers die tijdens de Dies Natalis van Wageningen University & Research hun onderzoek presenteren. ‘Zoals je wellicht weet zit de menselijke darm vol met zogeheten goede bacteriën’, legt Ioannou uit. ‘Deze bacteriegemeenschappen, microbiomen, zijn van essentieel belang voor ons. Echter, baby’s beginnen pas bacteriën te verzamelen na hun geboorte. Wat ik wil weten is hoe moedermelk bijdraagt aan het ontstaan van het eerste microbioom in baby’s.’
Ioannou werd geboren in Griekenland en kwam naar Wageningen University & Research (WUR) voor haar gerenommeerde biologiestudies. ‘Het was mijn opa die mij op het spoor van Wageningen zette. In de jaren zeventig volgde hij bij WUR de allereerste Engelstalige master: Soil Science and Water Management.’ Hoewel ze een halve eeuw in leeftijd verschillen, hebben ze een intrinsieke nieuwsgierigheid gemeen. ‘Op dit moment bevindt mijn onderzoek zich in de laatste fase, waarin ik de puzzelstukjes probeer te leggen. Ik ben benieuwd naar het volledige plaatje!’
Enthousiasme, nieuwsgierigheid en doorzettingsvermogen
‘We weten dat moedermelk een belangrijk effect heeft op het microbioom in de babybuik, maar we weten weinig over het hoe en waarom’, zegt Ioannou. Om meer te weten te komen vormde ze synthetische darmbacteriegemeenschappen. Ioannou haast zich om uit te leggen dat het hier niet gaat om kunstmatig gemaakte bacteriën, maar om gecontroleerde proefopstellingen waarin geselecteerde bacteriën worden samengebracht. ‘We voegen dan suikers uit menselijke melk toe en bekijken hoe de gemeenschappen reageren en groeien. Op dit moment rest alleen nog het analyseren van de data die uit deze proeven naar voren is gekomen.’
Sprekend over haar ervaringen binnen dit onderzoeksproject benadrukt Ioannou het belang van enthousiasme, nieuwsgierigheid en doorzettingsvermogen. ‘Aan het begin van je onderzoek is het één en al potentie. Geweldig, er is een hoop te leren. Naarmate je de experimenten ontwikkelt komt er een tijd van vallen en opstaan. Hoe ga je dit voor elkaar brengen? Die verbijstering is de essentie van wetenschap, vertel ik mijzelf steeds opnieuw. Als wetenschapper leer ik de kunst van volharding. Steeds opnieuw proberen vanuit een ander perspectief en met een andere aanpak. Deze keer gaat het lukken.’
De waarde van fundamenteel onderzoek
Zoals veel WUR-wetenschappers doet Ioannou fundamenteel onderzoek. Ze stelt vragen over de aard van de wereld om ons heen, wetende dat een beter begrip een basis vormt waarop toekomstige collega’s kunnen voortbouwen. ‘Bovendien help ik een onderzoeksmethode verder te ontwikkelen. Toekomstig onderzoek of innovatie kan gebruikmaken van mijn inzichten in het darmstelsel van menselijke baby’s, maar wellicht ook van wat ik geleerd heb over synthetische bacteriegemeenschappen.’ Dankzij die gezamenlijke inspanning kunnen zowel baby’s als wetenschappers in de toekomst de vruchten plukken van Ioannou’s onderzoek.
Athanasia Ioannou (29)
Athanasia Iouannou is promovendus bij het Laboratory of Microbiology.
Om te begrijpen hoe ze gemeenschappen vormen, simuleerden we de wederzijdse afhankelijkheid tussen bacteriën in de buurt van moedermelksuikers.