Groene Cirkels Bijenlandschap

Afname wilde bestuivers in Nederland

Dat het slecht gaat met bestuivers werd enkele jaren geleden goed zichtbaar door gigantische sterfte onder honingbijen. Daarnaast zien we ook al decennia dat wilde bestuivende insecten achteruitgaan. Er zouden in Nederland 350 verschillende soorten wilde bestuivers moeten voorkomen, waaronder wilde bijen, hommels en zweefvliegen. Maar meer dan de helft van de wilde bijensoorten zijn bedreigd of zelfs verdwenen.

Motivatie

Zonder bestuiving door insecten zetten veel wilde planten minder zaad of kunnen hun vruchten zich minder goed ontwikkelen,waardoor hun aantallen afnemen. Voor de tuinbouw, en met name de fruitteelt, zijn wilde bestuivers van grote economische waarde. Bestuiving door wilde bestuivers levert kwalitatief beter fruit op.

Het is daarom essentieel om de condities voor wilde bestuivers te verbeteren, door specifieke delen van het landschap aan te passen. Om die aanpassingen te bewerkstelligen is zowel ecologische kennis van landschap en bestuivers nodig, als sociale kennis om mensen en organisaties te motiveren zich hiervoor in te zetten. Wetenschappelijke kennis over deze ‘sociaalecologische netwerken’ levert praktische handvatten voor diverse groepen mensen in de samenleving op, die daarmee in hun eigen leefomgeving de condities voor bestuivers kunnen verbeteren en de biodiversiteit verhogen. De handvatten en ontwerpregels geven ook informatie welke maatregelen het meeste renderen en waar ze het meest effectief zijn om het duurzaam voorkomen van een diversiteit aan wilde bestuivers te bevorderen.

Oplossing

WUR-onderzoekers vertaalden de meest actuele theoretische ecologische en sociale kennis naar toepasbare kennis voor specifieke gebieden. Dit leverde zogenaamde ‘eco-profielen’ op: informatie over de leefgebieden van de bestuivers, hun voorkeuren en mogelijkheden in een specifiek stukje Nederland om dit leefgebied te optimaliseren. Enerzijds geven zij antwoord op de fysieke/ecologische kennisvraag: met welke flora en fauna hebben we hier te maken, hoe is de bodem en het klimaat? Anderzijds gaat het om de factoren in een gebied: wie zijn aanwezig en wat kunnen zij doen? Dit levert producten op als:

• “Ecoprofielen” aan de hand waarvan een ecologisch netwerk gepland kan worden waar een diversiteit van bestuivers duurzaam kan voorkomen;
• Workshops om partijen te helpen hun samenwerking op te starten door de gezamenlijke ambities vast te stellen;
• Roadmap: een checklist om met elkaar een bijenlandschap terealiseren, rekening houdend met diverse aspecten (sociale, ecologische, economisch, inspiratie);
• Kansenkaarten met de meest effectieve plekken om maatregelen te nemen voor bestuivers, die bedrijven, gemeenten, groenbeheerders en groepen van burgers kunnen inzetten in hun gebied;
• Trainingsmateriaal, waaronder een werkboek voor fruittelers en gebruikers, en informatiebladen, posters en kaarten;
• evaluaties, waaronder monitoring en de inzet van modellen voor het bepalen van de duurzaamheid van ecologische netwerken: leren van de genomen maatregelen zodat bijsturing indien nodig zichtbaar, mogelijk en effectief wordt.

Impact en toekomstperspectief

De activiteiten van de afgelopen jaren in het gebied Wijk en Wouden, waar het Bijenlandschap van de Groene Cirkels actief is, resulteerden in een toename van zowel aantallen als soorten bestuivers. Honderden mensen hebben zich aangesloten bij het Bijenlandschap en met maatregelen op grote of kleine schaal bijgedragen aan de verbeterde biodiversiteit. Op de landschapskaart van het gebied is een duidelijke toename van groene stroken zichtbaar. In 2020 wordt deze aanpak verbreed naar heel Nederland.