Meerjarig programma monitor duurzaam voedsel (MDV)

Het ministerie van LNV wil inzicht in de verduurzaming van voedselketens in Nederland. Omwille van meetbaarheid, kosteneffectiviteit en een hoge mate van relevantie voor het weergeven van inzichten rondom verduurzaming is er in 2021 en eerder al gekozen voor een monitor die geïntegreerde informatie bevat over de stand van zaken en de ontwikkeling van consumptie van duurzaam voedsel op de Nederlandse markt uitgaand van de consumentenbestedingen aan producten met een bepaald consumentenkeurmerk: Monitor Duurzaam Voedsel.

De Monitor Duurzaam Voedsel heeft laten zien dat in de periode 2014-2019 de bestedingen aan producten met een duurzaamheidskeurmerk jaarlijks met een percentage tussen 8% en 26% zijn gestegen. Het marktaandeel van voedsel met een duurzaamheidskeurmerken is in dezelfde periode gestegen van 7% naar 14%. Ook in het coronajaar 2020 is een 7% stijging in de duurzame bestedingen geweest. De totale bestedingen aan voedsel zijn juist met 9% gedaald. De daling van de totale bestedingen is veroorzaakt door de COVID-19 gerelateerde beperkingen in de foodservice. Het aandeel van duurzaam voedsel in de totale voedselbestedingen is toegenomen van 14% naar 16%. Deze groei is gedreven door de stijging in de afzet van duurzaam voedsel in met name supermarkten.

In haar visie Landbouw, natuur en voedsel: waardevol en verbonden (zie Kamerstuk 35000 XIV, nr. 5) ) gepubliceerd in het najaar van 2018 heeft de Minister van Landbouw Carola Schouten aangegeven dat ook de consument een rol heeft in de kringlooplandbouw. En dat het belangrijk is dat hij/zij weet dat de productie van voedsel van grote invloed is op onze leefomgeving. De Minister geeft daarnaast aan dat het van belang is dat de groei in de consumenten bestedingen aan duurzamer geproduceerd voedsel zich ook in de komende jaren flink blijft voortzetten (zie Brief aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal 3-10-2019). Om daar inzicht in te krijgen is er ook voor het jaar 2022 en later behoefte om de Monitor Duurzaam Voedsel voort te zetten.

Voor de Monitor is gevraagd om rekening te houden met de ontwikkelingen die een eventuele aanpassing van de Monitor noodzakelijk maken. De belangrijkste aanpassing voor 2022 is het weglaten van het keurmerk Label Rouge op verzoek van het ministerie van LNV. Het keurmerk is weinig significant voor beleid. Label Rouge is nauwelijks vertegenwoordigd in het assortiment, de bestedingen aan dit keurmerk zijn zeer klein vergeleken met andere keurmerken, producten met dit keurmerk dragen vak ook een Beter Leven-keurmerk, daarnaast maakt dit keurmerk geen onderdeel uit van de lijst met topkeurmerken van MilieuCentraal.

Samenvatting
De Monitor Duurzaam Voedsel 2022 en later beantwoordt de volgende vraag:

Zet de groei in de consumenten bestedingen aan duurzamer geproduceerd voedsel zich ook in de komende jaren voort?

De belangrijkste doelstelling van het project Monitor Duurzaam Voedsel is het opstellen van publieke rapportage met marktgegevens die inzicht geven in het aandeel van duurzaam voedsel in de Nederlandse consumptie. Daarnaast worden ontwikkelingen van deze consumptie bekeken ten opzichte van voorgaande jaren. Dit doel is niet gewijzigd ten opzichte van de eerdere edities van de Monitor. Het project bouwt voort op de Monitor Duurzaam Voedsel zoals is samengesteld in 2021 en eerder.

In de Monitor worden de gegevens voor supermarkten, foodservice en speciaalzaken voor duurzame voeding weergegeven. Tot 2019 ontbrak er in het overzicht een deel van de gegevens over supermarkten (ca. 30%) en de gegevens over kleine kanalen van verkopen van voedsel zoals verkoop via puur online kanalen, markten, slagers, bakkers etc. Vanaf het jaar 2020 is een methode ontwikkeld en toegepast die de schatting van de gehele populatie van supermarkten mogelijk maakt. Door het meenemen van de hele populatie supermarkten dekt de Monitor circa 90% van alle bestedingen aan voedsel in Nederland in een normaal jaar.

Voor het jaar 2021 wordt verwacht dat enige effecten van COVID-19 zichtbaar zullen zijn. Bijvoorbeeld in de verdeling van de consumentenbestedingen tussen de verkoopkanalen. Het weglaten van het keurmerk Label Rouge uit de Monitor in 2022 zal naar verwachting weinig tot geen effect geven op de resultaten en activiteiten.

Werkwijze
De jaarlijkse activiteiten voor 2022 en later zijn het verzamelen en aggregeren van gegevens voor 3 verkoopkanalen, inclusief het produceren van extra gegevens voor het ontbrekende deel van supermarkten, en het uitvoeren van eventuele kleine methodeaanpassingen.