Met een klik weten of het cocaïne is

Ze gebruiken al jaren dezelfde instrumenten, maar werkten niet eerder samen. Forensische onderzoekers, politie, douane en laboratoria voor voedselveiligheid pakken allemaal de Infrarood of Raman-scanner als ze bij een monster snel willen bepalen wat het gehalte is van een bepaalde stof. In 2017 besloten ze samen te gaan werken aan een nieuwe toepassing: het traceren van cocaïne in straatmonsters. Statistisch onderzoekers uit Wageningen checkten of de metingen klopten.

Normaal gebruiken ze bij Wageningen Food Safety Research NIR-scanners vooral om eiwitgehaltes aan te tonen in voedsel of vochtgehaltes in vlees. Politie en het Nationaal Forensisch Instituut (NFI) kijken vaker naar mengsels van drugs en medicijnen. Cocaïne bleek de gemene deler tussen alle overheidslabs: daarom werd dit eerste prototype afgesteld op deze stof, als eerste stap naar een multifunctionele drugsscanner. Onderzoeker Yannick Weesepoel en zijn collega’s programmeerden het signaal van de scanner zo dat deze een positieve of negatieve diagnose kan geven.

Goedkopere, vluggere drugsdetectie

Daarbij liepen ze tegen verschillende uitdagingen aan. Zo moet er rekening worden gehouden met twee soorten cocaïne die verkrijgbaar zijn op straat, om te snuiven en om te roken. Chemisch zien die er voor de scanner volledig anders uit, maar in beide gevallen moet hij een positieve diagnose geven. Een andere complicerende factor was dat cocaïne bijna nooit puur wordt gevonden, maar versneden met vulmiddelen of andere farma-gerelateerde stoffen zoals paracetamol. Om het nog ingewikkelder te maken zijn er ook stoffen in omloop die wel zijn toegestaan en een soortgelijk signaal geven.

Het systeem werd getest met 76 straatmonsters uit Amsterdam. De samenstelling was al bekend en de scanner bleek in staat tot een robuuste cocaïnedetectie, concludeerde Weesepoel. Met monsters die wekelijks binnenkomen bij NFI, douane en politie werd de statistiek vervolgens verbeterd en verfijnd. Het prototype dat er nu ligt, ziet eruit als een kleine afstandsbediening met een enkele knop, die verbinding maakt met de mobiele telefoon. Hij kost tweehonderdvijftig euro, veel goedkoper dan de Raman-scanners die opsporingsdiensten nu gebruiken en vijftigduizend euro per stuk kosten.

Eén scanner voor meerdere doeleinden

Er zijn meer manieren om te bepalen of een monster cocaïne bevat. Met een kleurtest bijvoorbeeld, maar een nadeel is dat per soort drugs een andere test nodig is. Terwijl een NIR-scanner ook voor andere soorten drugs kan worden gebruikt, zoals xtc. De onderzoekers hebben het doel om de vijf meest voorkomende drugs in Nederlands scanbaar te maken en hebben daarvoor onlangs de resultaten naar een wetenschappelijk tijdschrift gestuurd.

Samen met onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam ontwikkelden wetenschappers van WUR zo een goedkope scanner die met één klik aantoont of een monster cocaïne bevat. Dat scheelt tijd en geld voor politie, douane en andere overheidsinstellingen.