Nieuws
Symposium leidt tot grootschalige samenwerking voor nieuw voedselsysteem
Veel veevoer zou geschikt zijn voor de consumptie voor mensen. Toch is ons voedselsysteem er niet op gericht om deze resten te gebruiken. ‘Het voedselsysteem is kapot’, zegt Hannah van Zanten, onderzoeker aan Wageningen University & Research (WUR), aan het begin van het symposium ‘The environmental impact of food systems’ dat onlangs plaatsvond aan WUR.
Tijdens het symposium denken bijna 600 onderzoekers, studenten, ondernemers en vertegenwoordigers van NGO’s samen na over een nieuwe inrichting van ons voedselsysteem. Daarbij zijn grote veranderingen nodig zoals minder vlees eten, verspilling voorkomen, voedsel beter verdelen over de wereld en het voedselsysteem circulair maken.
Aan het eind van het symposium sluiten panelleden uit het bedrijfsleven en ngo’s, sprekers en een groot aantal andere aanwezigen zich aan bij een consortium dat de komende jaren de transitie naar een duurzaam voedselsysteem wil leiden. Zij dienen hiervoor een subsidieaanvraag in bij de Europese Unie.
De openingspresentatie van Van Zanten, universitair hoofddocent bij de leerstoelgroep Farming systems ecology, maakt inzichtelijk hoe een volledig circulair voedselsysteem in Europa eruit kan zien en wat dat oplevert voor onder andere landgebruik, CO2-uitstoot en het aantal mensen met een gezond dieet in Europa en de rest van de wereld. ‘Dit klinkt als een radicale omslag, maar zo’n systeem is bereikbaar. We kunnen immers meer duurzame energie gebruiken, meer plantaardig eten, meer diverse gewassen telen - dus minder veevoer en meer peulvruchten -, verspilling voorkomen en beter met onze organische bemesting omgaan, maar dit vraagt wel een andere manier van denken en doen van producent en consument.’
Consument én systeem aan zet
Andere sprekers vertellen over wat er nodig is om de transitie naar een ander voedselsysteem te maken. Anita Frehner (Research Institute of Organic Agriculture FiBL) zet bijvoorbeeld de individuele bijdragen op een rijtje van consumenten die kiezen voor minder vlees eten, biologisch eten of lokaal eten. Friederike Ziegler (RISE Research Institutes of Sweden AB) gaat in op de rol van voedsel uit zee in een duurzaam voedselsysteem en Michael Clark (University of Oxford) presenteert de route naar een ecolabel op producten die de consument in de supermarkt koopt.
De presentaties van Tara Garnett (University of Oxford) en Benjamin Bodirsky (Potsdam Institute for Climate Impact Research (PIK)) richten zich op het grotere plaatje van een systeemverandering. Bodirsky belicht verschillende groeiscenario’s die afstappen van het huidige economische model van continue groei. Speciale aandacht gaat uit naar een Degrowth-scenario. Een samenleving die dit nastreeft, is gefocust op het verbeteren van het welzijn van alle mensen, en maakt economische groei minder belangrijk om dat doel te behalen.
Tot slot focust Garnett op de complexiteit van de echte wereld. Daarin spelen onder andere factoren als iemands biologie, persoonlijke en culturele opvattingen een rol, maar ook de beschikbaarheid en betaalbaarheid van voedsel en zaken als wetgeving.
Gedeelde zorgen
De presentaties roepen veel vragen op en soms kritische geluiden, aangevuld met persoonlijke opvattingen en ervaringen. Maar er zijn ook gedeelde zorgen over de weerbarstige werkelijkheid waarin de verandering zal moeten plaatsvinden. ‘Het is bekend wat we nodig hebben, maar hoe krijgen we de politiek zover dat veranderingen ook meer van bovenaf worden gestuurd?’, is een vraag die werd gesteld.
Het symposium sluit af met een gesprek tussen panelleden en aan het publiek werd gevraagd wat de volgende stappen in deze transitie zijn. Aangeschoven zijn Sarah van Buren (Young Climate Movement), Berry Marttin (Rabobank), Quirrine de Weerd (Lidl), Jaap Korteweg (Vegetarische Slager), Ruud Zanders (Kipsters). Alle panelleden zijn het snel met elkaar eens dat wachten op de perfecte volgende stap niet wenselijk is. Experimenteren, dus. ‘Laten zien wat kan’, ‘Inzetten op innovatie en dat goed meten’, en ‘Niet wachten, maar meedoen.’
Iedereen nodig
Het panel bespreekt de rol van jongeren om veranderingen te stimuleren en experimenten te starten. Van Buren geeft aan dat jongeren binnen organisaties te weinig ruimte krijgen om vernieuwende ideeën in de praktijk te brengen. Vanuit de rest van het panel komt daarop de uitdrukkelijke uitnodiging om te blijven komen met verfrissende ideeën. ‘Zorg dat je zelf de verandering bent.’
Wat verder zou helpen, naast experimenteren en innoveren, is een verandering in onze kijk op dieren en voeding. ‘Het wordt tijd om de gevoelens van dieren te erkennen, zodat we steeds minder dieren willen in ons voedselsysteem’, brengt Zanders naar voren. ‘We hebben het onderwijs nodig, zodat de waarde van goede voeding duidelijker wordt’, vult De Weerd aan. Vanuit het publiek wordt nog gewezen op de beperkte aandacht voor duurzaamheid in het beroepsonderwijs. Ook daar zou nog een wereld te winnen zijn om veranderingen vanuit de samenleving aan te jagen.
Het aantal handtekeningen voor het nieuwe consortium groeit snel en ook na het symposium sluiten bedrijven, onderzoekers en andere deelnemers zich aan. Van Zanten: ‘Het is geweldig om te zien hoeveel mensen geïnteresseerd zijn om samen met ons na te denken over hoe een radicaal ander voedselsysteem er uit kan zien in Europa.’ Het consortium bestaat inmiddels uit meer dan 90 partijen.