Maria Tengö benoemd tot bijzonder hoogleraar Mens-Natuurrelaties in het Antropoceen

De NatuurCollege-leerstoel Mens-Natuurrelaties in het Antropoceen is ingesteld om de complexe duurzaamheidsopgaven in het Antropoceen - een door mensen gedomineerde wereld - aan te gaan. De mensheid verandert de atmosfeer, vervuilt bodem en water en verandert natuurlijke ecosystemen op grote schaal. Prof. Tengö betoogt dat er behoefte is aan transformatieve verandering in menselijke waarden en gedrag om meer samenwerking mogelijk te maken tussen niet gelijkgestemde partners.

Maria Tengö, 49, is senioronderzoeker bij het Stockholm Resilience Centre, Stockholm University, en senior adviseur bij SwedBio. Ze heeft daarnaast in Oost-Afrika, Zuid-Afrika, India en Brazilië onderzoek gedaan in samenwerking met lokale en internationale partners. Daar heeft ze werkwijzen, ethiek, motivaties en wereldbeelden met betrekking tot duurzaamheid onderzocht. Haar werk heeft een cruciale rol gespeeld bij het verbinden van lokale kennis en praktijken met mondiale wetenschaps- en beleidsdomeinen. Dit heeft waardevolle bijdragen geleverd, onder meer aan het Intergouvernementeel Wetenschappelijk Beleidsplatform inzake Biodiversiteit en Ecosysteemdiensten (IPBES) en aan het Verdrag inzake Biologische Diversiteit (CBD).

Kennis- en bestuurssystemen

Prof. Tengö houdt zich bezig met relaties tussen mens en natuur, hoe deze zich verhouden tot kennis- en bestuurssystemen en wat hun rol is in praktijken en bewegingen op weg naar duurzaamheid.

Haar onderzoek beschouwt mens en natuur als fundamenteel met elkaar verweven. Met dit uitgangspunt heeft ze onderzoek gedaan en gepubliceerd over inheemse en lokale kennis- en bestuurssystemen, sense of place en mede-eigenaarschap als inspirerende aanknopingspunten voor de studie, erkenning en herstel van wederkerige relaties tussen mensen en natuur in wetenschap, beleid en praktijk. Om bij te dragen aan de kennis over en praktijk van transformatieve verandering, heeft ze instrumenten en benaderingen ontwikkeld voor participatieve processen vanuit gezamenlijk ontwikkelde kennis, actie en maatschappelijke verandering. Vanuit haar aanpak werken onderzoekers nauw samen met maatschappelijke actoren zoals inheemse gemeenschappen, natuurbeschermers en beleidsmakers. Een leidend principe in haar werk is het creëren van voorwaarden voor dialoog tussen fundamenteel verschillende kennissystemen, zoals natuurwetenschappen, sociale wetenschappen, maar ook praktijkgerichte en lokale kennissystemen.Haar aanstelling als bijzonder hoogleraar Mens-Natuurrelaties in het Antropoceen aan Wageningen Universiteit is voor vijf jaar. In deze periode zal ze drie tot vier keer per jaar enkele weken in Wageningen verblijven. Samen met Rianne Kat, promovendus, en andere collega's wil ze zich gaan verdiepen in:

• Praktijken, ethiek, motivaties, en wereldbeelden die een basis kunnen vormen voor het werken aan een diverse en rechtvaardige toekomst voor al het leven op aarde;
• De manier waarop dergelijke waarden en gedragingen nieuw leven kan worden ingeblazen.

De focus van de bijzondere leerstoel zal liggen op een combinatie van Nederlandse en internationale initiatieven voor het herstel van mens- en natuurrelaties door een brug te slaan tussen transformatieve onderzoekspraktijken op wetenschappelijk niveau met toegepaste wetenschappen en maatschappelijke belanghebbenden, zoals natuurbeschermingsinstanties, boeren en actieve burgers. Als onderdeel van het initiatief zal ze een inter- en transdisciplinaire dialoog aangaan met onderzoekers, mensen in de praktijk en besluitvorming.

Haar ambitie is het ontwikkelen van inzichten vanuit concrete onderzoekspraktijken waar wederkerige mens-natuurrelaties zijn te herkennen. Door deze praktijken te analyseren en ondersteuning te bieden kan kennis en actie voor transformatieve verandering worden vergroot. In dialoog met deelnemers vanuit wetenschap, praktijk en besluitvorming, gaat ze antwoord geven op vragen als:

• Wat is de interactie tussen de veelvoudige mens-natuurrelaties in co-creatieve processen, en hoe beïnvloeden ze kennisontwikkeling, zorg voor en verbondenheid met natuur, en handelingsperspectief voor verandering?
• Welke implicaties hebben dergelijke co-creatieve processen voor transformatieve verandering naar duurzaamheid?

Prof. Tengö zal ook bijdragen aan de ontwikkeling van natuurgericht onderwijs in bestaande en nieuwe opleidingen van Wageningen University & Research. Dit gebeurt in de vorm van gerichte bachelorcursussen bij de leerstoelgroep Bos- en natuurbeleid (FNP) en bij het begeleiden van BSc- en MSc-scriptieprojecten. Het bestaande vak voor promovendi ‘Transformative research for global social-environmental challenges’ – dat al wordt uitgevoerd in samenwerking met het Stockholm Resilience Centre – zal verder worden ontwikkeld. Samen met collega's van FNP gaat ze bijdragen aan het versterken van natuurgericht onderwijs in Wageningen University & Research.