Geaccrediteerde e-nascholing persoonsgerichte voedingszorg bij diabetes beschikbaar

Het advies in de Voedingsrichtlijn Diabetes bestaat tegenwoordig uit verschillende voedingspatronen: zoals mediterraan, vegetarisch, koolhydraatbeperkt, vetbeperkt, DASH en de Schijf van Vijf. Alleen met zoveel keuze ben je er nog niet. Want hoe kun je de adviezen nu persoonsgericht toepassen, deze voedingspatronen onderling combineren en hoe behoud je de balans? De rol van de diëtist of voedingsdeskundige is hierbij van groot belang.

NVD en Nederlandse Diabetes Federatie

Iris van Damme werkt als voedingswetenschapper bij de groep Humane Voeding & Gezondheid van Wageningen University & Research. Daarnaast heeft ze veel onderzoek gedaan voor de Voedingsrichtlijn Diabetes van de Nederlandse Diabetes Federatie, die in 2020 is uitgekomen. Van Damme ontwikkelde met de NVD en de Nederlandse Diabetes Federatie een geaccrediteerde e-nascholing over persoonsgerichte voedingszorg bij diabetes. In haar onderzoek kwam ze veel van bovenstaande vragen tegen.

“De laatste jaren houden we ons steeds meer bezig met persoonsgerichte eetadviezen”, legt ze uit. “Naast heldere richtlijnen, zijn toegang tot bepaalde voeding en de eigen eetgewoontes minstens zo belangrijk om een nieuw eetpatroon te krijgen. Toen ik begon aan mijn onderzoek was ik wat onbezorgd daarover. Het leek me dat je redelijk goed per persoon vaststelt hoe hij of zij eet en hoe je vervolgens dat voedingspatroon in lijn brengt met de vaststaande voedingsrichtlijnen. Alle genoemde voedingsrichtlijnen zijn namelijk op goede wetenschappelijke kennis gebaseerd. Een voordeel van de keuze uit verschillende eetpatronen is bovendien, dat je als diëtist veel meer keuze en maatwerk kunt bieden.”

Samen uitzoeken wat past

Van Damme merkte echter dat het lastig is de richtlijn zo te brengen dat de diëtist over zowel voldoende houvast beschikt om goed te adviseren, als dat de eigen voedingsomgeving en bestaande gewoontes van de persoon met diabetes genoeg aandacht krijgen. “Het belangrijkste is dat de diëtist samen met de cliënt uitzoekt welk eetpatroon het beste past. Zo is een gezond voedingspatroon ook op de lange termijn vol te houden”, licht ze toe.

In de voedingsrichtlijn wordt benadrukt dat zorgprofessionals de taak hebben om persoonsgericht te adviseren. Van Damme: “Ik merkte in mijn onderzoek dat er toch wat terughoudendheid is onder diëtisten om deze patronen onderling te combineren. Begrijpelijk, we willen toch juist voedingspatronen adviseren die wetenschappelijk onderbouwd zijn. Daarbij, wat mag je dan onderling uitwisselen of aanpassen? Voor de meer ervaren diëtisten speelde deze zorgen overigens minder. Dat vind ik niet gek, ik denk dat je met de jaren kennis opbouwt hoe je persoonsgericht adviseert met de huidige voedingsrichtlijnen in het achterhoofd.”

Geen kortdurende diëten

Hoe zorg je dan dat een maatwerkaanpak voor iedereen goed te implementeren is? “De keuze voor een voedingspatroon gaat in eerste instantie over de patiënt of cliënt zelf. Heeft iemand bijvoorbeeld een te hoge bloeddruk of gaat het - naast de bloedsuikers - ook om het verlagen van het cholesterol? Je moet ook rekening houden met iemands eetcultuur. Uiteindelijk wil je toch dat iemand het gezondere voedingspatroon lang volhoudt en dat we geen kortdurende diëten adviseren.”

Gedragsveranderingstechnieken

Samen met twee diëtisten, Renée Langenhuijsen en Ismay Wiggers, werkte voedingswetenschapper Van Damme aan de e-nascholing. “We hebben geprobeerd om de link tussen de wetenschap en praktijk uit te leggen. Aan de hand van een casus bespreken we hoe een richtlijn, die soms wat strikt aanvoelt, de ruimte geeft om persoonsgericht te adviseren.” Zo komen er naast de voedingspatronen ook verschillende gedragsveranderingstechnieken aan bod om het gesprek over gezonde voeding te voeren. Ze heeft lang gezocht naar factoren waarop je voedingsadviezen kunt personaliseren, maar dat bleek nog niet eenvoudig. “Ik ben verbaasd hoe weinig er is vastgelegd over hoe we voedingsadviezen laten aansluiten bij een persoon. In de wetenschap spreken we vaak over het personaliseren van voeding, maar hoe we dat in de praktijk precies moeten doen, daar zijn geen richtlijnen over.”

Voeding speelt cruciale rol

In haar promotietraject staan persoonsgerichte voedingsadviezen bij diabetes type 2 dan ook centraal. “Ik denk dat er inmiddels heel veel onderzoeken zijn die bewijzen dat voeding een cruciale rol speelt bij de behandeling van diabetes. Hoe we ervoor zorgen dat die mooie resultaten ook in de praktijk worden behaald, dat is de volgende stap”. Daarom doet ze verder onderzoek naar het volgen van de voedingsrichtlijnen binnen de huidige zorgpraktijk voor mensen met diabetes. “Ik vind het belangrijk om hierbij niet alleen te kijken naar klinische uitkomsten, zoals bloedsuikerwaarden of cholesterol, maar ook naar andere indicatoren van gezondheid, zoals fysiek functioneren, mentale gezondheid, slaap en kwaliteit van leven”.

Motivatie voorspelt slagingskans

In de e-learning komt ook terug dat iemands motivatie om gezonder te gaan eten een belangrijke voorspeller is of iemand een gezond voedingspatroon gaat volhouden. “Hoewel we vanuit de wetenschap vaak kijken naar de meetbare uitkomsten, kan het voor iemand persoonlijk veel belangrijker zijn om zich fitter te voelen, beter te slapen of gemakkelijk met de kleinkinderen te spelen.” Van Damme hoopt dan ook dat de beschikbare e-nascholing voor diëtisten handvatten biedt om die persoonlijke motivatie van de patiënt of cliënt boven tafel te krijgen.