Ketenbrede aanpak voorkomen en beheersen van vruchtboomkanker bij appels

‘An apple a day, keeps the doctor away’. Maar wat nou als juist de appels ziek worden? De schimmel Neonectria ditissima veroorzaakt kankervorming aan bomen waardoor die uitvallen en daarnaast ook veel vruchtrot tijdens de bewaring van fruit. Deze schimmel veroorzaakt in toenemende mate problemen wat soms leidt tot extreme situaties zoals de volledige vernietiging van boomgaarden.

Exportpositie onder druk

In de afgelopen jaren is het probleem van vruchtboomkanker ook in andere appel-producerende landen sterk toegenomen. In het verleden werd de vruchtboomkanker bestreden met zeer effectieve chemische bestrijdingsmiddelen tegen schimmels, die helemaal door de plant werden opgenomen en waardoor ook moeilijk bereikbare plantendelen werden beschermd. Deze middelen zijn inmiddels niet meer of nog slechts beperkt toegelaten.

Schoon plantmateriaal

Om vruchtboomkanker te voorkomen, is het belangrijk om zo schoon mogelijk plantmateriaal te produceren. Voordat een vruchtboom geplant wordt bij een fruitteler, wordt een aantal schakels van de keten doorlopen. Tijdens elke schakel in het productieproces kunnen echter infecties plaatsvinden. Hoe schoner het plantmateriaal in de verschillende schakels wordt gehouden, hoe beter de ziekte later in de keten is te beheersen. Vruchtboomkanker is daarmee een probleem van de hele keten: van vermeerdering tot en met fruitteler. Voorkomen en bestrijden vraagt daarom om een ketenbrede aanpak.

Doelen

Het is op dit moment nog onduidelijk hoe verschillende schakels in het productieproces van fruitbomen bijdragen aan een mogelijke besmetting door N. ditissima. In deze PPS wordt kennis verzameld over:

·       De bronnen van N. ditissima

·       Hoe een infectie plaatsvindt vanuit deze bronnen

·       Welke momenten in de productieketen het meest belangrijk zijn voor het voorkomen van N. ditissima besmetting, en

·       Bij welke schakels in de productieketen infectie het meest voorkomt

Uitgaand van deze vragen wordt een protocol geschreven dat door de keten gebruikt kan worden om het risico op besmetting terug te dringen. Daarnaast wordt onderzocht hoe de schimmel duurzaam bestreden kan worden en bomen weerbaarder te maken tegen infectie door vruchtboomkanker.

Aanpak

Het onderzoek in deze PPS is verdeeld in drie werkpakketten:

1.    Risicoinventarisatie:

Hoe gedraagt de schimmel zich in de productieketen?

Er wordt gezocht naar dat deel in de productieketen waar de meeste N. ditissima-sporen te vinden zijn. Ook wordt gekeken welke waardplanten  N. ditissima heeft en de ziekte kunnen overbrengen op fruitbomen.

Welke schakels in de keten zijn het meest kwetsbaar voor infectie?

De schakels in de productieketen worden getest op de aanwezigheid van N. ditissima.

2.    Duurzame beheersing:

Hoe kan de weerstand van gewassen verbeterd worden?

Onderzocht wordt hoe de plantweerstand beïnvloed wordt door water- en stikstofniveaus in de grond, en door alle bacteriën en schimmels die aanwezig zijn op en bij fruitbomen. Dit onderzoek vindt plaats in samenwerking met de PPS-en ‘Teelt de Grond Uit’ en ‘Duurzaam Grondbeheer’.

Wat zijn alternatieve bestrijdings- en beschermingsmethoden?

Nieuwe plantextracten, antagonisten en hittebehandelingen worden getoetst op hun effectiviteit bij het bestrijden van N. ditissima.

Hoe kan de toepassing van bestaande en alternatieve beschermingsmiddelen verbeterd worden?

Er wordt onderzocht wat het meest geschikte bestrijdingsmoment is en hoe bestrijdings- en beschermingsmiddelen het best toegepast kunnen worden.

3.    Kwaliteitslabel:

Ontwikkeling van een beheersingsprotocol.

De kennis opgedaan bij de bovengenoemde stappen wordt gecombineerd in een beheersingsprotocol voor de hele keten.

Ontwikkeling van een kwaliteitslabel.

Het huidige Europese kwaliteitslabel is minder streng dan de regels waaraan voldaan wordt binnen Nederland. Nederlandse vruchtbomen die beter zijn dan buitenlandse vruchtbomen krijgen op die manier een waardering die lager is dan ze verdienen. Met een nieuw kwaliteitslabel, dat voldoet aan de strenge kwaliteitseisen in Nederland, kunnen Nederlandse vruchtboomkwekers zich onderscheiden van fruitteeltproducten uit andere landen.

Resultaten

·       Een overzicht van nieuwe en verbeterde manieren om N. ditissima duurzaam te bestrijden

·       Een protocol voor de hele keten om infectierisico’s door vruchtboomkankeraantasting terug te dringen.

Economische, wetenschappelijke en maatschappelijke impact

Dankzij de bovengenoemde resultaten wordt economische schade door boom- en vruchtuitval voorkomen. Daarnaast wordt bespaard op middelen ter bestrijding van N. ditissima. Dit draagt bij aan een beter imago van de Nederlandse fruitteeltproducten op de internationale markt.

Wetenschappelijk leiden de resultaten van deze PPS tot meer fundamentele kennis over de schimmel N. ditissima, zijn invloed op de hele productieketen, en hoe deze het beste bestreden kan worden. Ook kunnen andere infecties mogelijk bestreden worden met de kennis uit dit project.

Maatschappelijk leiden de resultaten uit deze PPS ertoe dat de schimmel N. ditissima duurzamer bestreden zal worden, waardoor minder bestrijdingsmiddelen nodig zijn en de vruchtkwaliteit wordt verbeterd.