De recyclebaarheid van verpakkingen op de Nederlandse markt – update 2021

De recyclebaarheid van verpakkingen op de Nederlandse markt werd in 2017 voor 2014 door onderzoekers van Wageningen Food and Biobased Research onderzocht. De Koninklijke Vereniging voor Afval- en Reinigingsmanagement (NVRD) wil graag weten hoe het gehalte recyclebare verpakkingen is veranderd in de jaren na 2014, hoe het er nu (2021) voor staat en zoekt aanknopingspunten voor verbetermogelijkheden in de keten. De recyclebaarheid van de Nederlandse kunststofverpakkingen werd daarom opnieuw geanalyseerd voor 2017 en 2021. Daarbij werd recyclebaarheid van deze verpakkingen in 2021 in meer detail onderzocht met een tweede beoordelingssystematiek. In deze nieuwe beoordelingssystematiek zijn andere categorieën van recyclebaarheid gehanteerd met als doel inzichtelijk te maken waarom een verpakking niet goed recyclebaar is. De verpakkingstypen die als “goed recyclebaar” werden beoordeeld, werden nu in meer detail op het niveau van individuele verpakkingen op meerdere ontwerpaspecten die de recyclebaarheid kunnen beperken beoordeeld. Dit resulteerde in een nieuwe inschatting van het aandeel recyclebare verpakkingen op de Nederlandse markt.

Methode van onderzoek

Allereerst werden één monster PMD materiaal (plastic, metalen en drankkartons) en drie monsters restafval van drie verschillende gemeenten onderzocht. De aanwezige kunststofverpakkingen werden gesorteerd naar verpakkingstype (bijvoorbeeld PET flacons, PP drankflessen of PE folie). Hieruit werd berekend in welke verdeling de verschillende verpakkingstypen op de markt zijn. De mate van recyclebaarheid van deze verpakkingen werd allereerst ingeschat met een eenvoudige beoordelingssystematiek. Hierbij wordt de mate van recyclebaarheid ingeschat op het niveau van verpakkingstype en wordt er niet gekeken naar ontwerpaspecten van individuele verpakkingen die tot een bepaald verpakkingstype behoren (zoals bijvoorbeeld de grootte van de labels). Hieruit werd de ontwikkeling tussen de jaren 2014, 2017 en 2021 onderzocht.

Trends tussen 2017 - 2021

Het aandeel slecht recyclebare verpakkingen is iets gedaald. Het aandeel in de toekomst recyclebare verpakkingen is gestegen. Uit deze analyse blijkt wel dat de verpakkende industrie de eerste stappen heeft gezet om beter recyclebare verpakkingen op de markt te brengen. Duidelijk is dat het aandeel zwarte vormvaste verpakkingen die niet goed gesorteerd kunnen worden is gedaald in de afgelopen jaren. Dit is weliswaar een relatief gemakkelijke design-for-recycling stap, het is wel belangrijk dat deze stap gezet is. Deze studie laat zien dat de kunststofverpakkingen nog flink verbeterd kunnen worden om ze overall beter recyclebaar te maken. Dit is belangrijk om in de komende decennia een meer circulaire economie te bereiken voor kunststofverpakkingen.

Categorieën recyclebaarheid van kunststofverpakkingen in Nederland

Volgens de nieuwe beoordelingssystematiek zijn de verpakkingen op de Nederlandse markt als volgt verdeeld naar recyclebaarheid (Afbeelding 1).

•  27% goed recyclebaar
• 17% niet ideaal: verpakkingen zijn niet circulair recyclebaar tot nieuwe verpakkingen
• 18% beperkt recyclebaar (recyclingtechnologie): verpakkingen waarvoor binnen 5 jaar een recyclingtechnologie verwacht wordt
• 13% beperkt recyclebaar (sortering): verpakkingen zijn niet geschikt voor de huidige sorteertechnieken
• 25% Beperkt recyclebaar (verontreinigingen): verpakkingscomponenten (zoals doppen en etiketten) veroorzaken verontreinigen (andere materialen) in het recyclaat
• 1% niet recyclebaar: verpakking bevat een erkende stoorstoffen, zoals silicone of PVC.

27% van de kunststofverpakkingen is goed recyclebaar. Voor 18% procent van de kunststofverpakkingen bestaat er nu nog geen recyclingtechnologie. Deze verpakkingen kunnen wel gesorteerd worden in een apart sorteerproduct, maar het is wachten op de verdere ontwikkeling van recyclingprocessen die deze verpakkingen op grote schaal kunnen gaan verwerken. Het betreft hier niet-flessen PET (ook wel PET schalen genaamd) en de vormvaste PS verpakkingen, waarvoor binnen vijf jaar recyclingprocessen worden verwacht. 13% van de verpakkingen op de Nederlandse markt kunnen niet goed gesorteerd worden omdat de verpakkingen te klein zijn of omdat ze een te groot label bezitten. De verpakkingen met te grote labels kunnen zeker aangepakt worden en beter recyclebaar worden gemaakt. Tenslotte bevat 25% procent van de kunststofverpakkingen materialen die niet goed afgescheiden kunnen worden en het recyclaat verontreinigen. Dit is een zeer diverse groep verpakkingen van laminaatfolie-verpakkingen tot flacons met handpompjes en sprayguns, tot boterkuipjes met aluminium-sluitfolie, etc. Ook deze groep verpakkingen biedt goede verbeterkansen om door middel van design-for-recycling goed recyclebaar te maken.

Kansen voor verbetering

Van de verpakkingen die nu beperkt recyclebaar zijn, kan een groot deel (29% van alle verpakkingen) goed recyclebaar worden gemaakt door design-for-recycling maatregelen, zie afbeelding 2. Het gaat hierbij om verpakkingen die niet goed kunnen worden gesorteerd of verontreinigingen in het recyclaat brengen. Voor een kwart van de kunststofverpakkingen geldt dat het recyclebaar maken van de verpakking tot lastige dilemma’s zal leiden die moeten worden opgelost. En voor 18% moet eerst een sorteer- of recyclingproces worden ontwikkeld.