Project
De Groene Bunker: Circulaire voedselproductie in de bunker op Saksen-Weimar in Arnhem
Stichting De Groene Bunker heeft van de gemeente Arnhem een jaar de tijd gekregen om te onderzoeken wat de mogelijkheden zijn om de bunker op het voormalig militair terrein Saksen-Weimar om te vormen tot duurzame, voedselproducerende hub. Daarbij willen ze optimaal gebruik maken van de bijzondere locatie; een koele, donkere en vochtige ruimte met een oppervlakte van 1.000 m2 en een hoogte van 4 meter, die midden in een woonwijk ligt. Hierbij willen ze zoveel mogelijk gebruik maken van de principes van een circulaire economie zoals eetbare paddenstoelen kweken op groen afval uit de wijk en nabijgelegen horecagelegenheden, het resterende groene materiaal en geproduceerde mycelium composteren met behulp van wormen en vervolgens de compost te gebruiken om groente en/of fruit te kweken. De stichting beschikt zelf niet over de kennis en middelen om deze kringloop verder uit te werken en wil dit graag samen met Wageningen University & Research verder onderzoeken.
Onderzoek
In het onderzoek zijn drie verschillende herbestemmingsscenario’s uitgewerkt. Het eerste scenario richt zich op productie, in het tweede scenario wordt productie gecombineerd met een maatschappelijke functie en in het derde scenario dit alles in combinatie met een horecagelegenheid.
In het productiescenario wordt de bunker zo ingericht dat er op de meest efficiënte manier geproduceerd wordt. Het circulaire businessmodel speelt een grote rol, waarbij reststromen uit de stad hoogwaardig worden hergebruikt voor lokale voedselproductie.
Binnen het tweede scenario ondersteunen de productie en de maatschappelijke functie van het project elkaar. Productie is niet het hoofddoel, maar staat op gelijke voet met educatie en buurtparticipatie.
De Groene Bunker wordt een circulaire stadsboerderij gebaseerd op het open source principe: de bunker biedt een platform om kennis en ervaringen met betrekking tot voedselproductie toegankelijk te maken voor iedereen. Een horecagelegenheid lijkt niet wenselijk vanwege mogelijke overlast.
Van de beschreven scenario’s adviseren wij om het tweede scenario, waarbij productie en maatschappelijke functie gecombineerd worden, verder uit te werken tot een plan van aanpak. In dit scenario heeft de bunker, in tegenstelling tot het productie scenario, een toegevoegde waarde voor de buurt en de bredere gemeenschap binnen Arnhem. Ook blijft in dit scenario de toename aan verkeer beperkt door een kleinere productie. Het verdienmodel is in dit scenario bovendien gebaseerd op diversiteit: inkomsten worden gegenereerd door de verkoop van producten, alsmede door workshops en activiteiten voor alle leeftijden. Daarnaast zal een deel van de financiering verkregen worden uit subsidies voor educatieve doeleinden en sociale werkplaatsen.
Start small…
Wij raden aan om op korte termijn met kleine projecten te beginnen, zoals testen voor de receptuur van paddenstoelensubstraat. Zo kunnen er alvast proefopstellingen gerealiseerd worden, ook al is het binnenklimaat van de bunker nog niet optimaal voor voedselproductie. Daarnaast is het mogelijk om (eenmalige) activiteiten te organiseren voor buurtbewoners, bijvoorbeeld in de vorm van een buurttafel die mensen op een laagdrempelige manier bij elkaar brengt. Ook kan er begonnen worden met het opzetten van kleinschalige educatieve programma’s. De geschiedenis van de bunker kan hierbij goed gebruikt worden, ook eventuele proefopstellingen kunnen meegenomen worden in het opzetten van een educatief programma.
…Think big
Op de lange termijn is het belangrijk om na te denken over samenwerkingen met bestaande initiatieven en lokale ondernemers. Op welke manier kunnen initiatieven elkaar versterken? De visie van de Groene Bunker als ‘open source, closed loop’ boerderij staat hierbij centraal. Bij educatieve projecten raden we aan verder te kijken dan alleen productie. De geschiedenis van de bunker in combinatie met het innovatieve karakter van het project biedt veel mogelijkheden voor activiteiten en experimenten.
Stichting De Groene Bunker
Stichting De Groene Bunker is gevestigd in een oude 'koude oorlog bunker' op het voormalige defensieterrein Saksen Weimar in Arnhem-Noord. De stichting onderzoekt de mogelijkheid een gebouw dat neergezet is als bescherming tegen destructie een herbestemming te geven voor groene consumptie.