Project
Ontwikkeling en professionalisering van onderwijs op de boerderij: leerarrangementen in het groen
Niet voor alle leerlingen is het reguliere primair en voortgezet onderwijs de beste plek om zich optimaal te ontwikkelen. Er zijn sterke aanwijzingen dat onderwijsboerderijen geschikt zijn voor het leveren van maatwerk voor leerlingen met een extra ondersteuningsbehoefte.
Onderwijs op de boerderij: een mogelijke- of onmogelijke oplossing buiten het reguliere onderwijs?
Een netwerk van ongeveer vijftien onderwijsboerderijen wil weten welke strategieën kunnen bijdragen aan het realiseren van een professionele, effectieve en duurzame onderwijsboerderij-sector. Er is echter weinig bekend over de huidige situatie. Daarnaast ontbreekt een theoretische onderbouwing van waarom onderwijsboerderijen een passende onderwijsvorm zouden kunnen zijn voor leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften. De Wetenschapswinkel gaat het netwerk op alle drie de punten helpen bij dit onderzoek.
Met dit project brengen we allereerst de huidige situatie in kaart (hoeveel onderwijsboerderijen zijn er, hoeveel en welke leerlingen komen daar, en hoe is dit geregeld?). Ten tweede leveren we een theoretische onderbouwing van waarom onderwijs op de boerderij een (on)mogelijke oplossing is voor het probleem. Als uit het onderzoek blijkt dat onderwijsboerderijen een goede plek kunnen zijn voor leerlingen voor wie het regulier onderwijs minder passend is, beschrijven we een aantal passende strategieën ter ondersteuning van de professionalisering van deze sector.
Conclusies
Nederland kent tenminste 54 onderwijs-zorgboerderijen, waar onderwijs wordt geboden aan leerlingen uit het basis- en voortgezet onderwijs, zowel regulier als speciaal. In de maand juni betrof het in totaal 296 leerlingen. Het aantal leerlingen varieert van één tot ruim honderd of zelfs meer per boerderij, maar gebruikelijk is een groep van enkele tot ongeveer twintig leerlingen. Veel van de kinderen die uitvallen op school hebben ernstige gedragsproblemen, ontwikkelingsstoornissen of trauma’s die zowel internaliserend als externaliserend tot uiting komen.
De intensiteit en de invulling van het onderwijs-zorgarrangement verschilt per onderwijs-zorgboerderij, maar er is een groot aantal overeenkomsten: veel boerderijen maken gebruik van de buitenruimte en de eventuele dieren, er wordt veel geleerd in de praktijk, vaak is onderwijs slechts een deel van de dagindeling, er wordt gewerkt met kleine groepen en persoonlijke aandacht, en een belangrijk doel is om het plezier in leren en het zelfvertrouwen weer op te wekken. Leerlingen leren reflecteren op hun gedrag en verantwoordelijkheid nemen. Ze waarderen de groene omgeving omdat die letterlijk en figuurlijk ruimte biedt voor ontplooiing. Kinderen ervaren rust en vrijheid, leren op hun eigen tempo en voelen zich weer ergens bij horen. Deze positieve ervaringen zien we terug in de resultaten van de onderwijs-zorgarrangementen – zoals een verbeterd sociaal-emotioneel functioneren. Vijftig procent van de leerlingen keert terug naar school.
De samenwerking met scholen, gemeenten en samenwerkingsverbanden is vaak complex. Dit komt met name omdat onderwijs op de boerderij officieel niet is toegestaan, de financiering van onderwijs en zorg complex is en het concept nog onbekend is. Om deze knelpunten aan te pakken concentreren aanbevelingen zich op betere interne samenwerking en het uitdragen van een duidelijker profiel. Overigens lijkt er momenteel beweging te komen in de wet- en regelgeving en wordt gewerkt aan het verwijderen van ‘schotten’ tussen onderwijs en zorg. Onderwijs op de boerderij wordt daarmee makkelijker mogelijk gemaakt.
Op woensdag 25 november 2020 (15:00 tot 16:30) worden de resultaten van het onderzoek gepresenteerd tijdens de online conferentie ‘Onderwijs op de Zorgboerderij’. Aanmelden vooraf is niet nodig. U kunt de online-conferentie bijwonen via Crowdcast.
Download hier de eindbrochure:
