dr. RL (Rik) de Swart

Rik de Swart is in 1990 afgestudeerd als bioloog (Utrecht), en in 1995 gepromoveerd bij de Erasmus Universiteit (Rotterdam). Vervolgens heeft hij een onderzoeksgroep opgebouwd bij de afdeling Viroscience van het Erasmus MC in Rotterdam. Sinds mei 2021 is hij voor 80% werkzaam als viroloog bij Wageningen Bioveterinary Research (WBRV) in Lelystad, en blijft voor 20% verbonden aan het Erasmus MC als universiteit hoofddocent.

Bij WBVR is Rik betrokken bij studies naar de pathogenese van dierlijke morbillivirussen (bijvoorbeeld Peste des Petits Ruminants Virus, PPRV) en pneumovirussen (bijvoorbeeld Bovine Respiratoir Syncytieel Virus, BRSV). Daarnaast is hij betrokken bij het Next Level Animal Sciences project voor Complex Cell Systems en bij ERRAZE@WUR. In deze projecten worden onder meer kweeksystemen opgezet voor gedifferentieerde luchtweg-epitheelcellen van verschillende zoogdiersoorten op basis van primaire cellen of organoïden. In vergelijking met geïmmortaliseerde cellijnen vormen deze kweken een veel betere afspiegeling van de luchtwegen, en kunnen daarom in een aantal gevallen studies in proefdieren vervangen. De modellen worden gebruikt voor het karakteriseren van luchtwegvirussen die een gevaar vormen voor de gezondheid van dieren, of die een mogelijke zoönotische bedreiging vormen voor mensen.

Bij het Erasmus MC is het onderzoek van Rik de Swart vooral gericht op de het begrijpen van de pathogenese van morbillivirussen (bijvoorbeeld mazelen virus en hondeziekte virus) en pneumovirussen (met name humaan respiratoir syncytieelvirus). De belangrijkste focus ligt bij interacties tussen deze virussen en het afweersysteem. Een terugkerend onderzoeksthema is het identificeren van correlaten van bescherming of ziekte. Hij gebruikt hiervoor recombinant virussen die fluorescente eiwitten tot expressie brengen in celkweek en proefdiermodellen, zodat virus-geïnfecteerde cellen gevoelig detecteerbaar zijn.

In de afgelopen jaren heeft de onderzoeksgroep van Rik de Swart de cellen die door het mazelenvirus worden geïnfecteerd tijdens het vroege of late stadium van mazelen geïdentificeerd. Bovendien werd een model ontwikkeld om de mazelen paradox van gelijktijdige verzwakking en activatie van het afweersysteem te verklaren. De onderzoekers lieten zien dat het virus vooral de geheugencellen van het afweersysteem infecteert, en zo immunologisch geheugenverlies of immune amnesia veroorzaakt. Tijdens de COVID-19 pandemie werd de onderzoeksgroep van Rik de Swart actief betrokken bij het ontwikkelen van proefdiermodellen en het testen van fusie-remmende antivirale middelen voor SARS-CoV-2.