‘Oog voor elkaar’: een programma over sociale veiligheid bij WUR

De pijlers

Het programma ‘Oog voor elkaar’ richt zich op een viertal pijlers die nodig zijn voor een cultuurverandering gericht op versterking van sociale veiligheid bij WUR. Een open cultuur is namelijk essentieel voor sociale veiligheid in organisaties.

Dit zijn de vier pijlers:

1. De leidinggevende moet in staat zijn een veilige omgeving te creëren, preventieve maatregelen te nemen, signalen adequaat op te pakken en correct te handelen bij signalen of meldingen.
2. De melder moet (anoniem) laagdrempelig kunnen melden waarbij transparant is welke procedure wordt gevolgd bij een melding. Ook heeft de melder handvatten voor preventieve acties.
3. Omstanders (bystanders) weten hoe ze moeten handelen en nemen hun verantwoordelijkheid. Gezamenlijk maken we een veilige werkomgeving door wat we zien bespreekbaar te maken en onze verantwoordelijkheid daarin te nemen. Hierbij gaat het om collega's, medestudenten, docenten en studieadviseurs.
4. De hulpstructuur wordt verbeterd door bovengenoemde maatregelen, en indien nodig wordt meer en andere capaciteit zoals vertrouwenscontactpersonen ingezet, structureel overleg gevoerd tussen betrokken actoren in de hulpstructuur en leren de actoren van elkaar.

Uitgevoerde acties

De afgelopen jaren (2022-2024) is onder meer gewerkt aan de volgende acties:

• Ruim 2000 medewerkers en PhD- kandidaten bezochten eind 2022 één van de 20 Mindlab- theatervoorstellingen die werden georganiseerd op de Wageningse Campus. Na afloop werd in kleine groepjes doorgepraat door deelnemers over het onderwerp. De voorstelling is gebaseerd op verhalen uit de wetenschappelijke realiteit. Het gaat over de dynamiek in de academische onderzoekswereld die herkenbaar is voor zowel WU als WR medewerkers: leiderschap, sociale veiligheid (wetenschappelijke) integriteit en de balans tussen onderzoek en onderwijs. Infographic Social Safety/ Mindlab: Social Safety at Wageningen University & Research (wur.nl)
• Als vervolg op de Mindlab-theatervoorstellingen is door de kenniseenheden bij WUR in 2023 op verschillende manieren gewerkt aan interventies in de vorm van (kortdurende) trainingen en workshops op het gebied van sociale veiligheid. De meeste kenniseenheden organiseren inmiddels regelmatig bystander-trainingen voor medewerkers. Bij introductieprogramma’s van nieuwe medewerkers besteden de meeste kenniseenheden is inmiddels ook aandacht aan sociale veiligheid en de hulpstructuur bij WUR. Ook zijn er afgelopen jaar regelmatig workshops rondom integriteit en sociale veiligheid voor teams en afdelingen aangeboden waar ook dilemma’s worden besproken en workshops specifiek gericht op leidinggevenden en directies.
• In 2022 is de postercampagne ‘Oog voor elkaar’ gestart. Doel van de langdurige campagne is om medewerkers en studenten meer bewust te maken van ongewenst gedrag, het effect dat bepaald gedrag kan hebben en welke mogelijkheden je -als medewerker of student- hebt om iets te doen aan ongewenst gedrag. De vragen op de poster zetten aan tot reflectie bij de kijker en de ‘call to action’ verwijst naar het Contactpunt Sociale Veiligheid bij WUR en naar hulp en tips voor de aanpak ervan. De postercampagne bestaat uit zes verschillende posterafbeeldingen waarbij drie vragen centraal staan: Weet jij wat je kunt doen om ongewenst gedrag te voorkomen? Weet jij wat je kunt doen als je ongewenst gedrag ziet gebeuren? Weet jij wat je kunt doen als je ongewenst gedrag ervaart?
• In 2022 is een Contactpunt Sociale Veiligheid opgezet. Het contactpunt is een extra mogelijkheid bij WUR om op een laagdrempelige manier over ongewenst gedrag te praten of iets te melden, naast de bestaande voorzieningen bij de WUR zoals vertrouwenspersonen, bedrijfsmaatschappelijk werk, studentenpsychologen en de ombudspersoon.
• Meer inzichtelijke hulpstructuur WUR: De hulpstructuur is meer inzichtelijk en beter vindbaar gemaakt. Zo zijn er ‘wegwijzers’ gemaakt voor verschillende groepen, zoals studenten, medewerkers en PhD-kandidaten. Het aantal vertrouwenspersonen voor studenten is uitbereid waarbij ook rekening is gehouden met (culturele) diversiteit.
• Gedragscode Sociale Veiligheid: In 2023 is een nieuwe Gedragscode Sociale Veiligheid opgesteld. Hierin staat wat wel en niet kan en welke consequenties er zijn voor grensoverschrijdend gedrag. Ook is een code opgesteld over hoe om te gaan met relaties op het werk. Bij de introductie is in 2023 gestart met een campagne om de gedragscode (en impliciet aandacht voor sociale veiligheid) onder de aandacht te brengen bij medewerkers en studenten.
• Overzicht workshops & trainingen: Er is voor de verschillende interne doelgroepen (o.a. studenten, onderzoekers, leidinggevenden) een overzicht gemaakt van trainingen en workshops over sociale veiligheid, zodat het makkelijker wordt jezelf of jouw team/afdeling te trainen op allerlei aspecten op het gebied van sociale veiligheid. Het overzicht staat op Intranet in de intranetgroep sociale veiligheid. Voor directies, leidinggevenden en HR businesspartners is een protocol/draaiboek voor complexe casuïstiek opgesteld.
• Focus op PhD-kandidaten: Voor internationale promovendi is in 2023 extra capaciteit ingezet voor bedrijfsmaatschappelijk werk om beter zicht te krijgen op specifieke hulpvragen. In de tweejaarlijkse PhD survey is in 2023 expliciet aandacht besteed aan sociale veiligheid. Op basis van de uitkomsten is een actieplan opgesteld door Wageningen Graduate Schools en zijn er diverse werkgroepen gevormd die zich bezig houden met het welzijn van PhD kandidaten. In 2024 is een speciale workshop georganiseerd over sociale veiligheid voor supervisors/begeleiders

Download de infographic over sociale veiligheid bij WUR

Vervolg

Een postercampagne en/of enkele workshop alleen zijn natuurlijk niet genoeg om sociale veiligheid te verbeteren; het zijn stuk voor stuk bouwstenen die langzamerhand bijdragen een duurzaam sociaal veilig werkklimaat. Zowel voor studenten als medewerkers worden door het jaar heen activiteiten en workshops aangeboden zoals bystander-trainingen voor medewerkers en speciale trainingen voor leidinggevenden. Ook bij studenten wordt expliciet aandacht gevraagd voor sociale veiligheid onder meer op de pagina Sociale Veiligheid voor Studenten.

Vanuit het programma sociale veiligheid wordt in het voorjaar van 2024 gewerkt aan een nieuw werkplan met speerpunten tot eind 2025. Ideeën of suggesties voor de vervolgcampagne of voor het verbeteren van sociale veiligheid bij WUR? Mail met socialsafety@wur.nl of mail naar joyce.vandervelde@wur.nl

Leden werkgroep sociale veiligheid

Joyce van der Velde (manager programma ‘oog voor elkaar’; een programma over sociale veiligheid), Brigitte van Heerde, Astrid Mars, Jacqueline Schoone, Barbara Veltrop, Nicole Rodenburg, Sjef Moling.