Het EXPLAIN onderzoek: het effect van vleesvervangers op de gezondheid

Only Dutch-speaking persons can participate in this study.

Met dit onderzoek willen we kijken hoe het dagelijks eten van plantaardige vleesvervangers over een 8-weekse periode de bloeddruk en andere onderdelen van gezondheid beïnvloed, en of dit verschilt met dierlijk vlees. We kijken met name naar het effect van het eten van kant-en-klare vleesvervangers op uw bloeddruk, maar daarnaast ook naar gezondheid die te maken heeft met de darmen en het algemene welzijn van uw hart, bloedvaten en stofwisselingsprocessen in het lichaam.

Wat staat er voor u tegenover?

• Een financiële vergoeding van € 1000,-;
• een vergoeding van de reiskosten van € 0,21 per kilometer met een maximum van € 7,50 per bezoek;
• U levert een belangrijke bijdrage aan wetenschappelijk onderzoek.

Wie zoeken we?

Voor deze studie zijn we op zoek naar 114 gezonde deelnemers (zowel mannen als vrouwen) die mee willen doen.

U komt in aanmerking voor deelname aan dit onderzoek wanneer u:

• Tussen de 45 en 75 jaar oud bent bij aanvang van het onderzoek;
• Een BMI heeft tussen 23 – 40 kg/m2* (dit wordt gemeten op de onderzoeksfaciliteit);
• Bereid bent zowel kant-en-klare vleesvervangers als dierlijk vlees te eten tijdens het onderzoek;
• Een redelijk stabiel gewicht heeft;
• Een goede algemene gezondheid hebt, bepaalde aandoeningen niet heeft en bepaalde medicatie niet gebruikt (zie de informatiebrochure);
• Niet rookt;
• Gemiddeld minder dan 14 glazen alcohol (vrouwen) of minder dan 21 glazen alcohol (mannen) per week drinkt;
• Geen dieet volgt, of bereid bent te stoppen met dat dieet;
• Geen vegetariër of veganist bent;
• Niet van plan bent minder of meer te gaan sporten (bijvoorbeeld extra trainen voor een belangrijke wedstrijd);
• Bereid bent om te stoppen met bloeddonatie tijdens de studie (wanneer u bloed geeft) en in de 2 maanden voorafgaand aan het onderzoek geen bloed heeft gedoneerd;
• Niet werkzaam bent of stage loopt bij de de afdeling Human Nutrition of de Laboratory of Microbiology van Wageningen University.
• Niet deelneemt aan een ander medisch-wetenschappelijk onderzoek.

*BMI = gewicht in kg/(lengte in m x lengte in m)

Over het onderzoek

• Het onderzoek vindt plaats tussen augustus 2024 en maart 2025 op de universiteit in Wageningen en duurt in totaal ongeveer 28 weken (inclusief een 10-weekse pauze in de zomervakantie periode). Voorafgaand aan het onderzoek vindt een vooronderzoek plaats.
• Bij deelname aan het onderzoek eet u 2 keer 8 weken lang een gecontroleerde voeding. In totaal zijn dat dus 16 weken met een gecontroleerde voeding. Dit betekent dat bijna alle voedingsmiddelen door ons worden verstrekt. In één van de 8-weekse onderzoeksperiodes eet u vlees, in de andere 8-weekse periode eet u vleesvervangers, verder is al het eten hetzelfde in deze periodes. De volgorde van de periodes wordt willekeurig toegewezen. Tussen de twee periodes zit een pauze van 10 weken, tijdens deze pauze doen we geen onderzoek en hoeft u niet naar de universiteit te komen.
• Het is de bedoeling dat u op gewicht blijft tijdens het onderzoek, en dat u dus niet afvalt of aankomt. Voor en na de periodes met gecontroleerde voeding zullen we verschillende metingen doen. Tijdens een 8-weekse onderzoeksperiode komt u wekelijks ’s avonds twee keer langs voor een diner en korte metingen. Vóór de voedingsproef vinden een aantal basismetingen plaats, waarin u 1 of 2 keer naar de universiteit komt voor een aantal extra metingen.

Wat wordt er van u verwacht?

Voorafgaand aan het onderzoek wordt u uitgenodigd om een informatiebijeenkomst bij te wonen. Tijdens deze bijeenkomst (duur 30-60 minuten) legt de onderzoeker het onderzoek uit en krijgt u de ruimte om vragen te stellen.

Indien u geïnteresseerd bent om deel te nemen aan het onderzoek, nodigen we u uit voor een vooronderzoek (duur ongeveer 1 uur), waarbij:

• U een aantal vragenlijsten krijgt om in te vullen;
• De geschiktheid van uw vaten voor een infuusnaald wordt bepaald: dit wordt gedaan door een gekwalificeerde verpleegkundige;
• Uw bloeddruk, lengte en gewicht worden gemeten;
• Uw hemoglobine concentratie (ijzergehalte) in uw bloed wordt bepaald door middel van een vingerprik.

Bij deelname aan het onderzoek ondergaat u een persoonlijke typering en volgt u twee 8-weekse voedingsinterventies en een 10-weekse ‘washout’-periode (pauze).

Tijdens de persoonlijke typering:

Komt u 1 of 2 keer naar de universiteit, waarbij:

• U een standaard maaltijd ophaalt;
• U een suikertest doet. Hiervoor drinkt u een suikerdrank en wordt er meerdere malen bloed afgenomen via een infuuskraan;
• U wordt gewogen, opgemeten en uw huidplooien worden opgemeten. Ook wordt uw lichaamssamenstelling met een DEXA-scan gemeten.
• Er wangslijmvlies wordt verzameld.

Doet u enkele dingen thuis:

• U nuttigt thuis de maaltijd die door ons wordt verstrekt;
• U vult een aantal vragenlijsten in (o.a. over slaap en stress).

Tijdens een voedingsinterventie van 8 weken (in totaal 16 weken):

Eet u volledig volgens een afgesproken voedingspatroon:

• 90-95% van de voedingsmiddelen wordt door ons verstrekt;
• 15-0% van de voedingsmiddelen kunt u zelf kiezen van een “vrije punten lijst”.

Komt u gedurende de 8 weken 2 keer per week 's avonds naar de universiteit, waarbij u:

• Gezamenlijk een maaltijd nuttigt met de andere deelnemers;
• Wordt gewogen;
• Gelegenheid heeft om vragen te stellen aan de onderzoeksdiëtist;
• Nieuwe maaltijden mee naar huis neemt;
• Uw bloeddruk laat meten (1 keer per 2 weken).

Verzamelt u iedere week tijdens de voedingsperiode + de week voor de start van de voedingsperiode ontlasting.

Meet u dagelijks thuis uw eigen bloeddruk in de ochtend én de avond.

Vult u enkele vragenlijsten in.

Wordt er vóór en aan het einde van de periode (2x totaal):

• Een beetje bloed afgenomen door een verpleegkundige waarmee we o.a. kijken naar vitamines en mineralen in uw bloed;
• Een speekselsample verzameld;
• Eet u een blauw cakeje, en registreert u wanneer u de blauwe kleur terugvindt in uw ontlasting (“darmpassagetijd”);
• Verzamelt u 24 uur lang uw urine.

Ondergaat u enkele metingen aan het einde van de periode:

• U draagt 2 weken een sensor die continu uw bloedsuikerspiegel meet;
• U draagt 2 weken een sensor die doorlopend uw fysieke activiteit meet;
• U eet de door ons verstrekte maaltijden op afgesproken tijden;
• U vult vragenlijsten in over uw verzadigingsgevoel (hoe vol u zit) na de maaltijden.
• U drinkt een milkshake en er wordt meerdere malen bloed wordt afgenomen via een infuuskraan.

Tijdens de 'washout' of 'pauze'-periode van 10 weken tussen de twee voedingsperiodes:

• Ontvangt u GEEN voeding van ons en hoeft u niet naar de universiteit te komen voor metingen.
• Vragen we u om tijdens deze periode te eten zoals u voor de start van het onderzoek deed.
• Ontvangt u 6 keer een korte voedingsvragenlijst.