Nieuw: zaden die eigenlijk stekjes zijn
Planten kunnen pas zaden maken als de bloemen bestoven zijn, bijvoorbeeld door bijen of de wind. De wind of insecten brengen het stuifmeel van de ene plant (de vader) naar een andere plant (de moeder). Zo worden de eicellen van de moederplant bevrucht, en komen er zaden. De kiemplanten die uit de zaden groeien, hebben allemaal een andere combinatie van de erfelijke eigenschappen van de vader en de moeder, net als bij mensen dus.
Maar sommige wilde planten, zoals paardenbloemen, kunnen ook zónder bestuiving zaden maken. Rechtstreeks vanuit de eicel van de moederplant. We noemen dit apomixis. De erfelijke eigenschappen worden dan niet gemixt. Kiemplanten die uit die zaden groeien, hebben dan dus allemaal dezelfde eigenschappen als de moederplant.
Sneller en beter
Zo heb je dus eigenlijk stekjes in de vorm van zaden: stekjes-zaden. En stekjes-zaden zijn veel sneller te maken en beter te bewaren en transporteren dan gewone stekjes. Plantenveredelaars van over de hele wereld kijken daarom al heel lang uit naar de mogelijkheid om die stekjes-zaden ook bij belangrijke gewassen te kunnen gebruiken.
Stel, een plantenveredelaar heeft een slaplant met een fantastische nieuwe combinatie van eigenschappen. Bijvoorbeeld met een hoge weerstand tegen ziektes en met blad dat lekker én goed houdbaar is en extra vitamines bevat. Via de stekjes-zaden-truc kan die plantenveredelaar dan heel makkelijk zaden maken waar planten uit groeien die allemaal ook die fantastische combinatie van eigenschappen hebben.
Sleutelgen
Onderzoekers van WUR en het Wageningse bedrijf KeyGene hebben samen met collega’s uit Nieuw Zeeland en Japan het gen ontdekt dat de sleutel is voor het maken van stekjes-zaden.
Het was zoeken naar de naald in de hooiberg, want het gen is maar één miljoenste deel van het totale DNA van de paardenbloem. Het team heeft hun ontdekking gepubliceerd in het belangrijke wetenschappelijke tijdschrift Nature Genetics, op 6 januari 2022.
Het internationale onderzoeksteam hoopt dat plantenveredelaars en collega-onderzoekers van over de hele wereld met hun uitvinding aan de slag gaan. Ze verwachten namelijk dat met stekjes-zaden sneller nieuwe gewassen ontwikkeld zullen worden die tegen ziektes en klimaatverandering kunnen.
