Passieve garnalenvisserij op de Waddenzee

Achtergrond

Huidige visserijmethoden op gewone garnalen (Crangon crangon) in de Waddenzee maken gebruik van boomkorren met klossenpezen. Hierbij houdt een metalen balk (de boomkor) het net open, aan deze boom zit een ‘grondpees’ met rubberen klossen die garnalen opschrikt van de bodem. Deze vismethode heeft diverse maatschappelijke uitdagingen:

• Brandstofverbruik dat leidt tot CO2- en stikstofuitstoot. De stikstofuitstoot moet binnen emissienormen blijven in de Waddenzee, wat een Natura 2000-gebied is. Bovendien is het brandstofverbruik relatief een grote kostenpost voor vissers.
• Bodemberoering met mogelijke gevolgen voor organismen op en in de bodem in gevoelige slibrijke gebieden
• Ongewenste bijvangst van kleine niet-marktwaardige garnalen en een ondermaatse vis.

Deze uitdagingen zetten de garnalenvisserij in de Waddenzee onder druk, waardoor er gezocht wordt naar alternatieve visserijmethoden. Een mogelijke oplossing is passieve garnalenvisserij, die verschilt van de actieve boomkorvisserij doordat de doelsoorten (de garnaal) naar het vistuig toe bewegen, in plaats van andersom. Deze methodes waaronder de ankerkuil en beaasde korven vallen, kan het brandstofverbruik verminderen, bodemberoering minimaliseren en ongewenste bijvangsten beperken.

De ankerkuilvisserij is een passieve techniek waarbij een net stilstaat in de waterstroming veroorzaakt door het getij. Het ankerkuilnet in een houten of metalen frame naast het schip in het water gelaten, het schip en net zijn beide verbonden met een groot anker om stil in de stroming te liggen. Historisch gezien was ankerkuilvisserij belangrijk, maar verdween later door opkomende concurrentie en veranderingen in visserijmethoden. Wereldwijd wordt deze techniek nog toegepast, bijvoorbeeld in Zuid-Korea, China, Australië, en Indonesië.

Korvenvisserij wordt wereldwijd gebruikt voor verschillende soorten. In Nederland wordt met korven gevist op Noordzeekrab, kreeft en soms op wulk. Korvenvisserij is een van de oudste visserijtechnieken en worden wereldwijd gebruikt voor schaaldieren, roofvissen en weekdieren.

Beide passieve technieken hebben voordelen zoals verminderd brandstofverbruik, minimale bodemberoering en potentieel betere kwaliteit van de vangst. Echter, er zijn ook uitdagingen, zoals onzekerheid over de vangstefficiëntie bij een gerichte visserij op garnaal, hoe de bijvangstvermindering waargemaakt van worden, en er is weinig kennis over de toepassing op de Waddenzee. In de korvenvisserij focus ligt hierbij op de effectiviteit van korf types, aas en locatie, voor de ankerkuil wordt vooral effectiviteit en bijvangstvermindering onderzocht.

Conclusie: het onderzoeken en ontwikkelen van passieve garnalenvisserij, met een focus op ankerkuilen en korven, kan een duurzaam alternatief bieden voor de huidige boomkorvisserij in de Waddenzee. Dit project onderzoekt de efficiëntie van deze methoden, optimalisatie hiervan en of het een commercieel levensvatbare visserij kan worden.

Wat gaan we doen?

Het ontwikkelingstraject voor passieve garnalenvisserij met de ankerkuil en korven vereist praktijkonderzoek om deze vistuigen te optimaliseren voor een ecologisch en economisch duurzaam alternatief voor de huidige garnalenvisserij. Het traject omvat een literatuurstudie, communicatie met belanghebbenden, lab experimenten, praktijkproeven op de waddenzee met onderzoekers aan boord en door middel van zelfbemonstering door vissers.

De hoofdvraag voor beide passieve visserijmethoden is of ze een bedrijfseconomisch en ecologisch duurzaam alternatief bieden voor de traditionele boomkorvisserij op garnalen.

Beoogd resultaat

De resultaten worden in een openbaar rapport met technische aanbevelingen voor alternatieve visserijvormen om de garnalenvisserij te verduurzamen, een beeld van ecologische effecten van passieve garnalenvisserij op de Waddenzee en adviezen op technisch, ecologisch, economisch, en vergunningstechnisch vlak voor eventuele toekomstige toepassing van passieve visserij op de Waddenzee. Naast de rapportage wordt een vergelijkend economisch model ontwikkeld dat de commerciële haalbaarheid van passieve visserij toetst en bijdraagt aan draagvlak en kennis binnen de visserijsector.

Zowel het rapport als het economisch model worden aan het eind van het onderzoek online beschikbaar gesteld via deze projectpagina en blijven voor onbepaalde tijd vrij toegankelijk. De resultaten worden na afloop ook gepresenteerd op een bijeenkomst voor belangstellende partijen.

Het project draagt ook bij aan de hoofddoelen van het Waddenfonds, met een focus op duurzame ontwikkeling op de Waddenzee. Efficiënte passieve visserijmethoden verminderen de ecologische voetafdruk van de visserij en behouden voedselvoorziening uit de zee, terwijl ze passen binnen de kernwaarden van het Waddenfonds. Het project draagt bij aan het oplossen van uitdagingen voor garnalenvissers in het Natura 2000-gebied, en biedt mogelijkheden voor extensieve voedseloogst zonder grootschalige ecologische impact.