Discards - Ongewenste bijvangst

In Juni 2011 schreef de Europese Commissie een voorstel om een aanlandingsplicht in te stellen, omdat discarden wordt geassocieerd met verspilling. In februari 2013 hebben het Europese Parlement en de Europese raad uiteindelijk voor een aanlandplicht (discard ban) gestemd.

In 2015 is een aanlandplicht geïntroduceerd in de pelagische visserij (visserij op vissoorten die in scholen zwemmen, zoals haring en makreel). Tussen 1 januari 2016 en 1 januari 2019 is de aanlandplicht gefaseerd ingevoerd in de demersale (bodem-) visserij. Deze aanlandplicht betekent echter niet dat alle discards aan land gebracht moeten worden: de aanlandplicht geldt alleen voor de zogenaamde doelsoorten. Voor de Nederlandse platvisvissers op de Noordzee gaat het dan over schol en tong. Alle andere ongewenste bijvangst moet dus gewoon overboord. Omdat de aanlandplicht in fases wordt ingevoerd, geldt in 2016 bijvoorbeeld voor de Noordzeevissers die op tong vissen met de puls- of boomkor in principe dat alleen de vangsten van ondermaatse tong tussen 19 en 24 cm moet worden aangeland.

Door het discarden van gequoteerde commerciële soorten aan banden te leggen, verwacht de EU dat de visserij zal gaan investeren in innovaties die hun visserij selectiever maken. De Europese Unie verwacht daarmee dat deze aanlandplicht uiteindelijk zal leiden tot een selectievere visserij, met minder ecologische impact, en betere visbestanden. De gedachte hierachter is dat dit zich op de langere termijn vertaalt in een rendabele en gezonde visserij.

In de huidige regelgeving is een aantal uitzonderingregels op de aanlandplicht opgenomen:

1. Vis waarvoor een vangstverbod geldt: Het blijft verboden om op soorten die volgens de Europese wetgeving niet mogen bevist worden aan boord te houden en aan te landen. Het gaat hier bijvoorbeeld om bedreigde haaien- en roggensoorten. Deze soorten moeten nog steeds zo snel mogelijk en ongedeerd overboord gezet worden.

2. Vis met een hoge overlevingskans: Soorten waarvan wetenschappelijk vaststaat dat zij een hoge overlevingskans hebben in een bepaalde visserij hoeven niet te worden aangeland.

3. 9% soortflexibiliteit: Wanneer het quotum van een bijvangstsoort wordt overschreden, mag de hoeveelheid overschreden quotum (maximaal 9%) van het quotum van de doelsoort worden afgetrokken. Dit geldt alleen als er niet de bestanden van de bijvangstsoorten binnen veilige biologisch grenzen zijn.

4. Vis waarvoor een “de-minimis” vrijstelling geldt: In de Europese discardsplannen is voor bepaalde visserijen waarvan uit degelijke onderbouwing is gebleken dat het moeilijk is een grotere selectiviteit te bereiken, of waarvoor geldt dat er onevenredig hoge kosten gemoeid zijn met de aanlanding van ongewenste vangsten een “de-minimis” vrijstelling opgenomen. Alle vangsten onder een de-minimisvrijstelling mogen tot een bepaald maximum worden teruggegooid maar van zodra de vrijstelling is uitgeput, moeten alle vangsten aan boord worden gehouden en aangeland.

5. Vis die door predatoren toegebrachte schade vertoont: incidenteel gevangen vissen die zijn aangevreten door bijvoorbeeld zeehonden, roofvissen of vogels moeten worden teruggegooid.

De EU verwacht dat de vissers veel meer gebruik zullen maken van hun kennis van discards en hoe die te vermijden. Door anders te vissen met reeds bestaande tuigen, door nieuwe vistechnieken te ontwikkelen en door in andere gebieden of tijden te vissen kunnen discards waarschijnlijk deels vermeden worden.

In opdracht van het Ministerie van EZ doet Wageningen Marine Research al jarenlang onderzoek naar discards. Discards hebben een invloed op de visbestanden en het ecosysteem. Voor een aantal visbestanden wordt in de bestandsschatting ook rekening gehouden met de hoeveelheid discards (zoals bij schol en tong). Onderzoek doen naar discards is daarom ook één van de wettelijke onderzoekstaken van Wageningen Marine Research.

Dit onderzoek vindt plaats op zee, aan boord van commerciële visserijschepen in de voor Nederland belangrijkste vormen van visserij:

1. de pelagische visserij gericht op haring, blauwe wijting, makreel en horsmakreel;
2. de demersale (bodem-) visserij;
3. de garnalenvisserij;
4. de staandwantvisserij.

De aantallen discards variëren per type visserij en tuig, visgrond en periode van het jaar. Ook tussen de jaren kunnen er grote verschillen bestaan.

De bemonstering van discards vindt plaats d.m.v. twee verschillende bemonsteringsmethoden. De eerste meer conventionele methode gebeurt door middel van het meesturen van waarnemers (Wageningen Marine Research-medewerkers) aan boord van bedrijfsschepen. Tijdens een waarnemersreis worden door Wageningen Marine Research vangst en discards per trek bemonsterd. Bij de tweede methode, ook wel zelfbemonstering genoemd, wordt gebruik gemaakt van een referentievloot. Deze vloot bestaat uit een groep schepen die op gezette tijden zelf monsters nemen van hun discards en aanlanden voor wetenschappelijk onderzoek. Hier wordt de verantwoordelijkheid van de bemonstering dus bij de visser zelf gelegd en hiermee krijgt deze direct een aandeel in het onderzoek. Medewerking van de visserijsector, onafhankelijk van de gebruikte bemonsteringsmethode, is steeds van groot belang.