Blog 6: Mee met de A-toomkuil, door Rosa Kuiken

Hoe meer we over het eiland zelf te weten komen, hoe dringender de vraag wordt hoe het eiland zich verhoudt tot zijn omgeving: hoe beïnvloedt de aanleg van Marker Wadden de voedselbeschikbaarheid en habitatstructuren in het Markermeer, en hoe weerspiegelt zich dit in de verspreidingspatronen van vis?

19 juni

Om hier een antwoord op te krijgen is de A-toomkuilsurvey opgesteld. Deze survey maakt slim gebruik van de samenwerking tussen twee schepen, door er een net tussen te spannen en deze over een constante afstand voort te trekken. Tussen de twee boten is boven het water een touw gespannen. De boten die het net slepen zorgen ervoor dat dit touw strak blijft, wat helpt het net goed open te houden. Sven, een medewerker van ATKB die mee is, is hier ongelooflijk behendig in.

Eindelijk een beeld van een survey

Voor mij is vandaag een zeer interessante dag. De afgelopen maanden ben ik bezig geweest met het koppelen van vergelijkbare surveys - met name die ’s nachts plaatsvinden en het hele Markermeer en IJsselmeer beslaan - aan omgevingsfactoren, zoals diepte, afstand tot de kust en het bodemtype. Hiermee heb ik geprobeerd een model te ontwikkelen dat inzicht biedt in de huidige verspreidingspatronen van vis, en dat mogelijke voorspellingen kan doen voor onbemonsterde locaties of toekomstige verspreidingspatronen onder andere natuurlijke omstandigheden. Met het einde van mijn stageperiode in zicht, krijg ik vandaag dan eindelijk een beeld van hoe dergelijke surveys in de praktijk verlopen.

Priegelwerk

We beginnen in het noordoosten van het eiland. Wanneer de netten binnen worden gehaald, zien de bakken er consistent ongeveer uit als op de foto: tientallen maatse brasems en blankvoorns komen hier naar boven vergezeld door honderdtallen nuljarige snoekbaarsjes, baarsjes, spieringen en posjes.

Een deel van de vangst leggen we op de meetplank. Dan begint het priegelwerk: de snoekbaarsjes, baarsjes en posjes moeten gescheiden worden. Met z’n drieën staan we over de berg beige visjes van tussen de een en vier centimeter heen gebogen, het ene visje naar links en het andere visje naar rechts te schuiven. Sven en Joep roepen de maten door elkaar heen, en ik doe mijn uiterste best alles zo overzichtelijk mogelijk op te schrijven. Daarna glijden de visjes weer rustig terug het water in.

Komkommergeur

Aan de westkant van Marker Wadden zien de bakken er meer uit zoals op de foto. Dit gebied lijkt gedomineerd te worden door snoekbaarzen en duizenden nuljarige en eenjarige spieringen. De spiering brengt een kenmerkende komkommergeur met zich mee, wat hem de bijnaam ‘komkommervisje’ heeft opgeleverd.

Van één van de vissers krijgen we de tip om onze handen achteraf te wassen met tandpasta’, om zo de vissige en komkommerachtige geuren te neutraliseren; een tip afkomstig van zijn vrouw die jarenlang in de zorg had gewerkt.

Dieptemeter

Tijdens het vissen kijk ik zo nu en dan mee op de dieptemeter. Grote groepen vissen zijn hierop te zien, als een wolk van stipjes en verklappen daarmee al wat over de omvang van de vangst. Op de momenten dat we wachten op het binnenhalen van de vangst, nemen we ook nog een planktonmonster en een benthosmonster van de sample locaties.

Meer biologiestudenten aanwezig

Rond vier uur zijn we bij negen locaties langsgeweest, en is het tijd om aan wal te gaan. De kotter zet ons af bij Marker Wadden, waar we worden opgewacht door een groep biologiestudenten van de Universiteit van Amsterdam (UvA). Onder begeleiding van Harm van der Geest en Arie Vonk spenderen zij twee weken op de eilanden, en houden zich in groepjes bezig met verschillende onderwerpen. De ene groep richt zich op vegetatie, de andere op benthos, en weer een andere gaat met de UvA-boot Dreissena het water op om planktonmonsters te nemen.

Helpende Uva-studenten

Wat betreft de vispopulatie op de eilanden, daarmee houden de studenten zich niet bezig. Daarom hebben we een goede deal gesloten: de studenten koken voor ons, en wij geven hen een kijkje in ons werk en de onderwaterwereld van Marker Wadden. We geven een presentatie over onze werkzaamheden en de volgende ochtend zijn de studenten uitgenodigd om mee te gaan met het legen van de fuiken. Enkele gemotiveerde studenten zitten samen met ons om zes uur aan het ontbijt, en zijn er de hele ochtend bij. Anderen sluiten later aan, maar hoe dan ook heeft iedereen aan het einde van de ochtend oog in oog kunnen staan met wat grondels, alen, kleine baarsjes en karpers en een grote snoekbaars. Aan het einde wordt Gijs nog bijgestaan door het benthosgroepje. Zo heeft Gijs er wat handen bij en leren de studenten weer wat extra’s; een win-win situatie dus.

Kort bezoek

Hierna is het weer tijd om het eiland te verlaten. Het was een kort bezoek deze week, maar niet getreurd, want over twee weken zijn we weer terug voor drie volledige dagen op Marker Wadden. Tot dan!