Blog 3: Sample methodes slim combineren, door Gijs van Beilen

6 mei 2024

Met een kop koffie bespreken we hoe we het beste te werk kunnen gaan. Naast het zetten van fuiken, voeren we voor al onze eigen projecten namelijk ook bemonsteringen uit. Die houden in dat we macrofauna (alle kleine waterdiertjes), eDNA (omgevings-DNA), en vislarven willen verzamelen. Het is even puzzelen hoe we dat allemaal kunnen combineren. Oefening baart kunst: al snel ondervinden we in het veld enige handigheid in het combineren van de methodes. Een flinke hoeveelheid aasgarnaaltjes, 42 larven en 2,5 liter water worden mee teruggenomen. Na het eten gaan we snel op pad om de fuiken uit te zetten.

7 mei 2024: opborrelende vragen

Er staat veel te gebeuren vandaag! In de fuiken treffen we vooral alen, karpers en snoekbaarzen aan. Een grote karper heeft zich in een fuik gewerkt en spartelt om zich heen. Weinig kleine visjes over het algemeen. De driedoornige stekelbaarsjes nemen in hoeveelheden ook af. Al bijna geen mannetjes meer. Dat valt te verklaren door het feit dat zij nu hun nestjes aan het bewaken zijn, en daardoor geen grote afstanden meer afleggen. Maar er beginnen ook andere vragen op te borrelen: “Is er even minder vis in dit gebied, of is er gewoon weinig verplaatsing?” of “Zou er misschien te weinig voedsel zijn voor de kleine visjes in het algemeen?”. Op dit soort vragen hopen we antwoord te krijgen de komende tijd. Met die laatste vraag houd ik me trouwens bezig.

Op alle locaties waar fuiken zijn uitgezet, neem ik elke twee weken een macrofauna-monster. Dat houdt in dat ik kijk welke diertjes in welke hoeveelheden in het water, en in de eerste laag van de bodem zit. Zo kan er een beeld worden geschetst van het voedselaanbod. Ook worden er op andere punten een monster genomen, zodat het beeld niet alleen gelimiteerd is tot de locaties waar fuiken staan. De monsters gaan na het verzamelen naar het lab, waar de diertjes geïdentificeerd en gemeten worden. Al gauw bleek dat er ontzettend veel aasgarnaaltjes zitten, en dat de diversiteit aan wormpjes toenam op de locaties die verder weg lagen van het open water; kortom interessant!

Schepnetten

In de middag is er tijd om op exploratief onderzoek te gaan. Rosa en ik gaan met een schepnet op pad om wat gebieden te bevissen. Heel veel geluk hebben we niet, maar dat is ook logisch. We zitten qua timing net in een periode dat de eerste vissen eitjes hebben gelegd, en er nog relatief weinig kleine visjes zitten. Bij de laatste bemonsteringsplek komt er een aantal bezoekers langs. Erg leuk om ze een kijkje te geven onderwater. Met een geïmproviseerde onderwatercamera laten we de kinderen graag zien hoeveel leven er onder water zit.

Nieuwe fuiklocaties en een bootavontuur

Aan het einde van de middag gaan we opnieuw fuiken uitzetten. Dit keer niet op onze standaardlocaties, maar op een aantal nieuwe. Altijd weer even spannend om te bedenken wat we gaan vangen. Zou het hetzelfde zijn als op de standaardlocaties, of zit er een verrassing tussen? Rosa plaatst de zak (het achterste gedeelte van de fuik) en ik loop het kanaal in om de buitenste vleugel uit te zetten. En ja, dan sta ik net iets te lang stil... Ik word vastgezogen in de sliblaag en het wordt een stuk dieper. Het water stroomt heel langzaam langs m’n buik het pak binnen. Het hoort erbij en gelukkig is het mooi weer. We moeten er ook wel om lachen. Volgende keer hier maar een bootje gebruiken.

Op de andere plekken hebben de vrijwilligers van Natuurmonumenten een bootje neergelegd, zodat we makkelijk te werk kunnen gaan. Heel erg fijn natuurlijk! In het prachtige goudgele licht van de avondzon zetten we de fuiken uit. Een prachtig gezicht op een magische plek.

8 mei 2024: weer een nieuwe soort!

Tijdens het legen van de fuiken op de eerste locatie halen we de netten aan de kant en bekijken de vangst. “Hmm, wat stekelbaarsjes en wat blankvoorntjes”. “Maar Joep?”, “Een blankvoorntje van 5 centimeter kan toch niet paairijp zijn?”. “Wacht eens even, dat is helemaal geen blankvoorn.” “We hebben een vetje!”. En weer een nieuwe soort duikt op Marker Wadden! Een echte pionierssoort die Joep en Joey eigenlijk al wel eerder hadden verwacht. Over het algemeen duikt deze soort snel op in ondiepe vegetatie en net afgegraven wateren. De soort past ook perfect in het ecologische plaatje van Marker Wadden, veel ondiepe vegetaties, veel voedsel, en veel beweegruimte. Een goed teken dat we hem gevonden hebben. Na deze vangst, gingen we door met het meten van andere vissen. Over het algemeen kwam het redelijk overeen met wat we de dag ervoor hadden gevangen. Na het opmeten pakken we snel onze spullen in en haasten we onszelf de boot op. Met weer een nieuwe soort in de pocket, en flink veel monsters, gingen we met een tevreden gevoel naar huis.