Windparken op zee: Kansen voor aquacultuur en passieve visserij
De grootschalige uitbreiding van windenergie op de Noordzee leidt tot een forse ruimteclaim. Dit heeft onder andere gevolgen voor de Noordzee als bron van voedsel en daarmee de rol van de Noordzee in de context van een groeiende wereldbevolking en voedselzekerheid. Enerzijds zal de aanleg van windparken de mogelijkheden voor de sleepnetvisserij (doorvaart, vissen) beperken, waardoor gezocht moet worden naar andere visgronden of andere vismethoden. Anderzijds ontstaan door de windparken nieuwe kansen voor de ontwikkeling van aquacultuur (i.e. schelpdier- en zeewierteelt), en nieuwe of aangepaste visserijtechnieken (multifunctioneel gebruik).
De ontwikkelingen rondom de nieuwe blauwe economie zijn nog in volle gang, waardoor er maximaal kans is voor het ontwikkelen van integrale windparkontwerpen die rekening houden met productie, natuurinclusiviteit, circulariteit (grondstoffen en nutriënten) en klimaatrobuustheid.
Blue Growth-strategie van de Europese Unie
De EU zet strategisch in op 'Blue Growth' om economische verandering en de Europese concurrentiepositie te versterken door innovatie in de mariene en maritieme sector. Innovatie in voedselproductie op zee is hier een belangrijk onderdeel van.
In het Nederlands Continentaal Plat (NCP) zijn windparken gepland op diverse locaties en er worden daarnaast ook nog andere locaties gezocht. Het belang van multifunctioneel gebruik (‘multi-use’) van deze zones neemt sterk toe.
Wageningen Marine Research brengt in kaart:
- Op welke locaties bepaalde vormen van voedselproductie meer of minder kansrijk zijn;
- Welke processen in het ecosysteem hierbij te benutten zijn;
- Welke diensten en impact dit kan leveren;
- Hoe de verschillende combinaties vanuit een ecologisch (lucht-water-bodem) en productieoogpunt het meest bijdragen aan een robuust systeem voor de toekomst.
Op verschillende plaatsen lopen al pilotprojecten, bijvoorbeeld in zeewierteelt en oesterkweek. Op onderstaande kaart staan deze pilots aangegeven:
Zeewierteelt
De mogelijkheden van zeewier lijken eindeloos: als hip nieuw ingrediënt op onze menukaart, als ‘geheim ingrediënt’ van vee- en visvoer, als bron van gezonde voedingssupplementen of als duurzame grondstof voor bioplastic en brandstof. Bedrijven en de overheid springen in op de kansen die windmolenparken bieden voor het verbouwen van zeewier en algen. In de Noordzee Gebiedsagenda 2050 wordt zelfs gesproken over 400 vierkante kilometer aan duurzame zeewierteelt.
Lees meer
Wat zijn de kansen voor zeewierteelt in windparken?
Wageningen University & Research en de Stichting Noordzeeboerderij werken met de eerste 17 actieve partners uit de zeewiersector aan een rijk palet aan samenhangende onderzoeksprojecten.
Wageningen Marine Research onderzoekt:
- De ecologische kansen en risico’s voor zeewierteelt;
- Welke locaties geschikt zijn voor zeewierteelt, met welke soorten en in welke samenstelling;
- Technologische innovaties om de productie en ecologische effecten te monitoren;
- Ontwikkeling van kennis van ecosysteemdiensten die kunnen zorgen voor extra rendement.
Contact met onze experts
Publicaties en artikelen
- Een realistische kijk op zeewierproductie in de Noordzee (2019)
- Geschiktheid zeewindparken voor maricultuur en passieve visserij: kwantitatieve beoordeling (2020)
- Geschiktheid zeewindparken voor maricultuur en passieve visserij: kwalitatieve beoordeling (2019)
- Dossier Zeewier
Kreeft en Noordzeekrab
Verkenningen geven aan dat potten- en kooienvisserij op kreeft en Noordzeekrab een haalbaar businessmodel bieden.
In het Win-Wind-consortium (gefinancierd door TKI Wind op Zee) werkt Wageningen Marine Research samen met Wageningen Economic Research en een visserijcluster van Cramer Noordwijk Beheer BV (Rems Cramer), Noordzee Charters (Arjan Korving) en Rederij W. van der Zwan & Zn BV aan onderzoek naar de mogelijkheden van kreeft- en Noordzeekrabvisserij rondom offshore windmolenparken.
Lees meer
Hoe maak je kreeften en krabben winstgevend?
In het WIN-WIND-project wordt gekeken naar:
- De ecologie van kreeft en Noordzeekrab rondom windparken in de Noordzee
- Het marktpotentieel van kreeft en Noordzeekrab, en of een duurzaamheidslabel mogelijk is
- Het ontwerpen van technieken om met laag risico op kreeften en Noordzeekrabben te vissen
- Het creëren van een kader voor dialoog en samenwerking tussen offshore windparkexploitanten, overheid, kennisinstellingen en vissers.
Contact met onze experts
Publicaties en artikelen
Mosselen en oesters
Onderzoek laat zien dat schelpdierkweek een aantrekkelijk commercieel model kan zijn voor offshore windparken.
Lees meer
Mosselkweek met longlinesysteem
1000 kilo oesters en proefkooien
In het Gemini Windpark boven Schiermonnikoog zijn in samenwerking met het Platte Oesterconsortium (POC) 1000 kilo oesters en proefkooien geplaatst. Dit is de eerste poging om een oesterbank in een windmolenpark te starten. Ook in Windpark Luchterduinen zijn proeven gestart met platte oesters. Tot begin 20e eeuw was zo’n 20% van de bodem van de Noordzee bedekt met oesterbanken, maar overbevissing, ziektes en klimaat zorgden voor een vrijwel compleet verdwijnen van oesterriffen. Door oesters te herintroduceren hopen we niet alleen natuurherstel te bevorderen, maar ook kansen te creëren voor oesterkweek.
De eerste resultaten zijn positief. De oesters planten zich voort, de biodiversiteit verbetert en ook het onderzoek naar het ziektevrij maken van lokale oesters lijkt veelbelovend. Oesterriffen bieden daarnaast een natuurlijke schuilplaats voor andere diersoorten, zoals kreeften en krabben, waar ook weer op gevist kan worden.
Contact met onze experts
Publicaties en artikelen
Niet-bodemberoerende visserij
Samen met de visserijsector en stakeholders werkt Wageningen Marine Research aan alternatieven voor bodemberoerende visserij in windmolenparken.
Lees meer
Is verlies aan visgronden te compenseren?
Bodemberoerende visserij, zoals op platvis, is niet toegestaan in verband met mogelijke beschadiging van windmolens en kabels.
Om het verlies aan visgronden te compenseren doet Wageningen Marine Research onderzoek naar welke vissoorten zich ophouden in windparken en welke vistechnieken geschikt zouden zijn, bijvoorbeeld longlines of staandwantvisserij.