Vijf vragen over kippenvlees in supermarkten

1. Is dit een grote stap in de goede richting? Krijgen alle vleeskippen in Nederland nu een beter dierenwelzijn?

Ingrid de Jong, onderzoeker Pluimveewelzijn - Ja, dit is een grote stap naar meer dierenwelzijn. Het verschil tussen een reguliere, snelgroeiende vleeskip (de ‘plofkip’) en een Beter Leven 1 Ster – kip (BLK) is groot. De dieren hebben meer leefruimte (dus minder kippen per vierkante meter), krijgen afleidingsmateriaal zoals strobalen, er is daglicht in de stallen en de dieren kunnen naar een overdekte uitloop. Bovendien is de BLK kip genetisch een heel ander dier dan de reguliere snelgroeiende kip; een andere bouw, vitaler en actiever.

Ontwikkelingen de afgelopen jaren 

De vleeskuikensector heeft sinds 2014 flinke stappen gezet op gebied van dierenwelzijn, omdat toen de beweging in gang is gezet naar Kip van Morgen. In dat concept zijn er al wel kenmerken van Beter Leven doorgevoerd, maar nog onvoldoende om die ‘ster’ te verdienen. Denk aan strobalen in de stal en steeds meer toegang tot daglicht. Wel was de bezetting nog te hoog voor Beter Leven 1 ster, en was er nog geen overdekte uitloop. De sector heeft toen laten zien dat ze snel kunnen schakelen naar een nieuwe vorm van productie, en ik verwacht dat dat nu weer zal gebeuren.

Internationaal

Nederland loopt hierin in internationaal perspectief voorop. Ook in andere West-Europese landen, en zeker buiten Europa, zijn supermarkten nog niet zo ver dat de snelgroeiende kip uit de schappen gaat. De ontwikkelingen in Nederland zijn dus niet voor alle Nederlandse vleeskippen goed nieuws. Veel boeren leveren namelijk kip aan de buitenlandse markt. Zo werd in 2020 65% van de Nederlandse vleeskuikens op de reguliere manier gehouden. Dat percentage zal dalen door het besluit van de supermarkten, maar zeer waarschijnlijk niet tot 0.

Internationale dierenwelzijnsorganisaties hebben het European Chicken committment (ECC) opgesteld, waaraan inmiddels veel partijen (buitenlandse retail, fastfood) zich hebben gecommitteerd. Het ECC gaat in 2026 in. Deze eisen gaan nog niet zo ver als Beter Leven 1 ster in Nederland, dus wat dat betreft blijven we voor lopen.

2. Is de Beter Leven Kip ook beter voor het klimaat?  

Bram Bos, onderzoeker Dierlijke Productiesystemen – Nee, de Beter Leven Kip is niet per definitie beter voor het klimaat. De dieren leven langer en hebben dus meer voer nodig. Ook is er meer energie per kuiken nodig voor de verwarming in de eerste periode, omdat er minder dieren in een stal leven. Die factoren vergroten juist de CO2-uitstoot. Daar staat echter tegenover dat er in het huidige dieet voor de BLK-kip minder soja zit dan in het huidige dieet voor de nu nog gangbare, snelgroeiende kip.

Als die soja afkomstig is van akkerland dat eerst bv. tropisch regenwoud was (zoals in Brazilië), dan tikt die verandering van landgebruik (Land Use Change) hard (> 50% van het totaal) aan in de berekening van de CO2-footprint. Een BLK-kip die gevoerd wordt met o.a. soja uit een land met Land Use Change (zoals Brazilië) blijkt dan uit onze recente berekeningen juist minder CO2-uitstoot per kg levend gewicht te hebben dan een gangbare snelgroeiende kip met soja van dezelfde oorsprong.

Die berekening pakt anders uit als de verandering van landgebruik voor sojateelt niet wordt meegerekend (bv. als de soja uit de VS komt): dan scoort de BLK-kip weer minder goed dan de gangbare, snelgroeiende kip.

Dat is echter deels een boekhoudkundige kwestie. Zolang de wereldwijde vraag naar soja groot is, zullen andere partijen in de wereld de soja uit Brazilië betrekken. Voor het effect op klimaat is er dan geen wezenlijk verschil. De BLK-kip gebruikt daadwerkelijk minder soja dan de reguliere snelgroeiende kip, en dat leidt tot een afnemende vraag naar soja. En dat kan weer bijdragen aan het afnemen van de druk om tropisch regenwoud om te zetten in akkerlanden voor o.a. soja.

Overigens is het voor het klimaat nóg beter als we minder dierlijke producten eten.

3. En voor stikstof, fijnstof en geur? Als er een overkapte uitloop wordt gemaakt, is er dan niet meer emissie uit de stal?

Jan van Harn, onderzoeker Pluimvee / Vleeskuikens – Er is weinig informatie beschikbaar over de emissie van fijn stof, ammoniak en geur van houderijconcepten zoals Beter Leven 1-ster. Simpelweg omdat er nog nooit aan een dergelijk concept is gemeten. Het gebruik van een ander type kuiken, een ander voer, de lagere bezetting, een (overdekte) uitloop, omgevingsverrijking, geven elk een effect op de emissies van ammoniak, geur, fijn stof, methaan en lachgas. Daarnaast kunnen de factoren elkaar versterken, maar ook afzwakken. Het uiteindelijke effect op de emissies van alle factoren samen is daarom niet eenvoudig in te schatten.

Als een bestaand bedrijf omschakelt naar trager groeiende dieren en geen stallen bijbouwt, kunnen er minder dieren op het bedrijf gehouden worden. De vraag is echter of de emissie uit de stal dan afneemt. Als het staloppervlak even groot blijft, is er weliswaar per dier meer oppervlak, maar daardoor ook meer ruimte voor ontlasting (waaruit ammoniak vrij komt). De emissie uit de stal kan daardoor gelijk blijven aan die van voor de omschakeling.

De fijnstofemissie per dierplaats zal door de omschakeling van regulier naar Beter Leven 1-ster toenemen, zo is de verwachting. Reden van de toename zijn het drogere strooisel, de grotere activiteit van de gebruikte dieren en de langere productieperiode (dus lagere leegstand). Tot slot verwacht ik geen effecten op de emissie van geur. Maar nogmaals, er zijn geen metingen aan dit houderijsysteem gedaan, dus het is heel lastig voorspellen wat er gaat gebeuren.

4. Is al het Nederlandse kippenvlees straks voorzien van een Beter Leven ster?

Ingrid de Jong, onderzoeker Pluimveewelzijn - Nee, de supermarkten beloven de producten in hun versschap vrij te maken van snelgroeiende kippenrassen. Andere producten uit bijvoorbeeld het vriesvak, of de kippensoep kunnen nog altijd vlees van snelgroeiende kippen bevatten. Ook bij (fastfood) restaurants of slagers kan dat vlees nog te koop zijn. Maar, ook in die sectoren staan duurzaamheid en dierenwelzijn op de kaart en spelen dezelfde ontwikkelingen als eerder bij supermarkten.

Ik verwacht dat we ook in andere landen een meer diverse markt gaan zien met meer welzijnsvriendelijke houderij, en gebruik van trager groeiende rassen.

5. Is BLK kip ook lekkerder dan reguliere kip?

Ingrid de Jong, onderzoeker Pluimveewelzijn – Lekker is natuurlijk subjectief. Maar dát er een verschil is, is zeker. Vlees van een trager groeiende kip is wat donkerder van kleur en vaster van structuur. In het project EU mEATquality gaan we onderzoeken hoe ras, inrichting van de kippenstal en ruimte bijdragen aan aspecten van vleeskwaliteit.