Analyse van mogelijke maatregelen voor integraal duurzame stalsystemen

Brede analyse

De analyse vond plaats in opdracht van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). De vraag aan Wageningen Livestock Research (WLR) was in kaart te brengen welke emissiearme stalsystemen en technieken in aanmerking kunnen komen voor opname in de investeringsmodule van de Sbv. Dit is nu geïnventariseerd voor de varkens- en melkveehouderij. De inventarisaties maken onderdeel uit van een bredere analyse voor beide sectoren. Deze sectoranalyses geven inzicht in de mogelijkheden om de emissies van vooral ammoniak en methaan uit stallen en mestopslagen in de varkens en melkveehouderij te reduceren en tegelijk te voorkomen dat er afwenteling plaatsvindt op andere belangrijke beleidsdoelstellingen zoals dierenwelzijn en brandveiligheid.

Integrale kijk als uitgangspunt

De huidige inventarisatie is uitgevoerd binnen de uitgangspunten die door het ministerie van LNV zijn aangedragen:

• Het moeten brongerichte maatregelen zijn eventueel gecombineerd met een nageschakelde techniek. Brongericht wil zeggen dat de emissie bij de bron, in de stal aangepakt moeten worden, zodat de luchtkwaliteit in de stal ook wordt verbeterd. Bij nageschakelde technieken kun je denken aan luchtwassers of kelderafzuiging.
• De systemen moeten met een zekere mate van betrouwbaarheid de emissies reduceren. Dat wil zeggen dat systemen met een (voorlopige) emissiefactor op bijlage 1 van de Regeling ammoniak en veehouderij (Rav) zijn opgenomen. Experimentele systemen waarvan de emissie nog niet is vastgesteld zijn in dit stadium niet meegenomen.
• Er moet een integrale verbetering optreden bij toepassing van de systemen. Dat wil zeggen dat zowel de methaanemissie als de ammoniakemissie moet verminderen en afwenteling naar dierenwelzijn en -gezondheid en brandveiligheid voorkomen moet worden.

Varkenshouderij

Uit het overzicht van de systemen in de varkenshouderij blijkt dat alleen door de combinatie van brongerichte en nageschakelde technieken er een sterke integrale reductie kan worden bereikt van alle vervuilende componenten (naast ammoniak en methaan ook geur en fijnstof). Een belangrijk nadeel hiervan is echter dat de kosten hiermee sterk worden verhoogd. Buiten de stal op het erf moet voorkomen worden dat de vervuilende gasvormige componenten en fijnstof alsnog emitteren. Volledig afsluiten van de mestopslag in combinatie met een overdrukventiel en een fakkel kan hiervoor een optie zijn. Nog beter is mestvergisting te stimuleren. Biogas is een vorm van groene energie en kan direct worden gebruikt of ingezet worden om elektriciteit en warmte op te wekken.

Melkveehouderij

Voor de melkveehouderij staan in de Rav geen systemen die aan de randvoorwaarden voldoen. Al deze systemen missen een reducerend effect op de methaanemissie. Daarom is een aantal extra systemen in de beoordeling meegenomen die (vaak op basis van een Rav-stalsysteem) de mest buiten de stal verwerken en daarmee een extra reductie van de ammoniakemissie bereiken maar ook de methaanemissie verlagen.

Een zekere mate van betrouwbare emissiereductie is voor deze extra systemen gevonden in modelberekeningen die uitgevoerd zijn in het kader van de PPS Next Level Mestverwaarden (Gollenbeek et al., 2022). Uit die berekeningen blijkt dat systemen waar mono-vergisting van (dagverse) mest een onderdeel van is, de grootste reductie van methaanemissie behalen. Mono-vergisting van (dagverse) mest zorgt ook voor een positief exploitatieresultaat. Systemen waarbij water of ammoniumarme vloeistof gebruikt wordt voor het spoelen van de loopvloer of waarbij kelderafzuiging wordt toegepast, reduceren de ammoniakemissie het meest. Conclusie voor melkvee is dat alleen met de combinatie van stalmaatregelen en technieken voor mestverwerking buiten de stal een integrale reductie van emissies (methaan en ammoniak) uit stal en mestopslag mogelijk is.

De bredere sectoranalyse voor de varkenshouderij is eerder gepubliceerd. Voor de melkveehouderij volgt die later dit jaar.