Nieuws
2023: Focus op kosten lonend voor Koeien & Kansen-bedrijven
Economisch gezien was 2023 een jaar met uitdagingen voor de melkveehouderij. De melkprijs daalde fors in vergelijking met het topjaar 2022, maar bleef desondanks hoger dan enkele jaren geleden. Tegelijkertijd stegen de kosten, onder andere door mestafzet. Ondanks deze ontwikkeling, lag het in inkomen in 2023 boven het gemiddelde van de afgelopen vijf jaar. Dit geldt ook voor de Koeien & Kansen bedrijven. Deze ondernemers richten zich in hun management niet alleen op economische aspecten, maar ook op thema’s als stikstofreductie, broeikasgasemissies en biodiversiteit. Efficiëntie en het beperken van verliezen staan daarbij centraal. Dit leidt vaak tot een kostenbesparing, wat heeft bijgedragen aan een gemiddeld bedrijfsinkomen dat €2,70 per 100 kg melk hoger ligt dan het Nederlands gemiddelde.
De Koeien & Kansen-bedrijven zijn gemiddeld groter en intensiever dan het gemiddelde Nederlandse melkveebedrijf, zo blijkt uit cijfers van het Bedrijveninformatienet van Wageningen Economic Research. Dit verschil wordt echter wel kleiner in de loop van de jaren. De gemiddelde melkleverantie van deze bedrijven bedraagt ruim 1,2 miljoen kilogram, wat bijna 200.000 kg meer is dan het Nederlands gemiddelde. Daarnaast is de intensiteit ruim 20.000 kilogram melk per hectare voedergewas circa 3.000 kg hoger dan op het gemiddelde bedrijf. In 2022 waren de verschillen groter.
Het jaar 2023 kenmerkte zich door een aantal erg natte periodes. Dit had gevolgen voor de prijs van de mestafzet, omdat de mestinjecteurs door natte omstandigheden regelmatig niet op akkerbouwpercelen konden rijden. Dit beperkte de afzetruimte en betekende hogere prijzen voor de afzet van mest.
Hoger saldo
Uit de analyse van de boekhoudingen blijkt dat de Koeien & Kansen-bedrijven in 2023 gemiddeld een saldo van €31,00 per 100 kg melk realiseerden. Dit is ruim €2,30 per 100 kg melk meer dan het gemiddelde van de Nederlandse melkveebedrijven. De opbrengsten uit de rundveehouderij waren iets hoger (+0,15 euro per 100 kg melk), terwijl de variabele kosten een stuk lager waren (-2,17 euro per 100 kg melk).
Vooral de lagere veevoerkosten dragen bij aan deze daling in variabele kosten. De focus op efficiëntie en daarmee het voorkomen van verliezen verklaart deze lagere voerkosten. Daarentegen lagen de kosten voor meststoffen iets hoger voor de Koeien & Kansen-bedrijven. Dit werd deels veroorzaakt door een pilot, waarin twee Koeien & Kansen-bedrijven versneld afscheid hebben genomen van derogatie. Hierdoor moest meer kunstmest worden afgevoerd, wat mede bijdroeg aan hogere gemiddelde meststoffenkosten per 100 kg melk in vergelijking met het Nederlands gemiddelde.
Hoger inkomen uit het bedrijf
Bij de vaste kosten is het verschil tussen de Koeien & Kansen-bedrijven en het Nederlands gemiddelde klein. De koeien & Kansen bedrijven hebben iets lagere vaste kosten (-0,21 euro per 100 kg melk). De betaalde rente was daarentegen een stuk hoger (+0,64 euro per 100 kg melk). Uiteindelijk was het inkomen uit het bedrijf gemiddeld 2,70 euro per 100 kg melk hoger dan het Nederlands gemiddelde.
De variatie tussen de Koeien & Kansen-bedrijven is echter erg groot, vergelijkbaar met de spreiding die wordt gezien bij de groep Nederlandse melkveebedrijven.
Aandacht voor milieuthema’s in 2023 nog niet strijdig met economie
De Koeien & Kansen bedrijven sturen op doelen voor verschillende milieuthema’s, zoals ammoniakemissie, broeikasgasemissies en daarbinnen specifiek de methaanemissie, eiwit van eigen land, RE-gehalte van het rantsoen en het stikstofbodemoverschot. Hoewel ambitieuze doelen zijn gesteld, worden deze nog niet door iedereen gehaald. Het blijkt een uitdaging om op alle thema’s tegelijk goed te presteren. Toch lijkt het sturen op deze milieudoelen tot een hogere efficiëntie. ‘Omdat je minder hoeft aan te kopen als je minder verliezen hebt’, ervaren de K&K-deelnemers. Volgens deze deelnemers kan sturen op deze milieuthema’s dan ook goed samengaan met beter economisch resultaat.
Vanaf 2021 ligt de focus binnen het project vooral op broeikasgasemissies, ammoniakemissie en biodiversiteit. Voor ammoniak en broeikasgassen, en met name methaan, zijn uitdagende doelen gesteld. Begrotingen laten zien dat intensief sturen op ammoniak, en vooral methaan, ook kosten met zich mee zal brengen. Hierdoor kunnen deze uitdagende ammoniak- en methaandoelen een negatieve impact hebben op het resultaat. De deelnemers van Koeien & Kansen pakken deze uitdagingen op door te werken aan de gestelde doelen, hun ervaringen te delen en zowel kansen als belemmeringen in kaart te brengen.